De Hoge Gezondheidsraad verklaarde onlangs het volgende: “In zijn recente advies wil de HGR veelbelovende praktijken en leemtes in het beleid rond geestelijke gezondheid voor jonge kinderen identificeren en evidence-based adviezen formuleren om die leemtes op te vullen.” Een samenwerkingsverband bestaande uit experts (universiteitsprofessoren, medewerkers van wetenschappelijke instellingen, praktijkbeoefenaars) en overheidsinstellingen zoals ONE, Opgroeien, Vivel, het Comité voor een nieuw Geestelijk Gezondheidsbeleid voor Kinderen en Jongeren (COMGGKJ), de wetenschappelijke verenigingen Waimh Vlaanderen en Waimh Belgo-Luxembourgeoise en de Koning Boudewijnstichting laat toe aanbevelingen te formuleren voor de politici die bevoegd zijn voor de geestelijke gezondheid bij jongeren.

Voor een jong kind behoren een ondersteunende omgeving om in op te groeien, gezond voedsel en toegang tot zorg tot de essentiële basisbehoeften. Om de ontwikkeling van jonge kinderen te waarborgen, is hun geestelijke gezondheid ook een cruciale factor waarop politici moet inzetten. Het is op deze schijnbare evidenties dat de Hoge Gezondheidsraad reageert en waarover hij een advies meedeelt:

“De eerste levensjaren, vanaf de zwangerschap tot de leeftijd van vijf jaar, zijn cruciaal voor de ontwikkeling van een kind. Wetenschappelijke studies tonen aan dat deze periode invloed heeft op de latere gezondheid, schoolresultaten, sociale relaties en productiviteit.  Toch blijft de geestelijke gezondheid van jonge kinderen onderbelicht in het beleid, zowel qua aandacht als qua financiering. Om dit te verhelpen, heeft de Hoge Gezondheidsraad (HGR) een advies opgesteld om de geestelijke gezondheid van jonge kinderen te bevorderen.” HGR

Vaststellingen uit het HGR-advies

Ter inleiding, en om beter te begrijpen waarom de HGR dit advies heeft opgesteld, volgen enkele aandachtspunten uit het vrij toegankelijke document:

• De omgeving waarin jonge kinderen opgroeien beïnvloedt hun gezondheid en welzijn. Bij het bevorderen van geestelijke gezondheid bij kinderen moet men dus rekening houden met steun aan die directe omgeving.
• De types stoornissen die de werkgroep in aanmerking nam, zijn dezelfde als die welke zijn opgenomen in de DC: 0-5 (diagnostische classificatie van geestelijke gezondheid en ontwikkelingsstoornissen voor kinderen van 0 tot 5 jaar, gepubliceerd in 2016 door de organisatie Zero To Three in de Verenigde Staten).
• Om inclusieve steun te bieden aan ouders en kinderen in kwetsbare situaties, is het dus belangrijk om die groepen actief te betrekken bij de beleidsvorming.
• Door zorgethiek te integreren in het beleid en in de praktijken met betrekking tot geestelijke gezondheidszorg voor jonge kinderen, kan de zorg worden omgevormd tot een krachtig, collectief en duurzaam hulpmiddel voor vroegtijdige preventie van geestelijke gezondheidsproblemen (voor de hele bevolking, van kinderen tot volwassenen).
• Het is nu wetenschappelijk vastgesteld dat de ontwikkeling van kinderen tijdens bepaalde periodes in het leven (zwangerschap, de eerste drie levensjaren) bijzonder gevoelig is voor meervoudige omgevingsinvloeden, zowel positieve als negatieve. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat de “ontwikkeling” van kinderen niet stopt na die gevoelige periodes.

Voornaamste aanbevelingen

Om een duidelijkere ondersteuning van het beleid inzake geestelijke gezondheid bij jonge kinderen en hun gezin te bevorderen, beveelt de HGR een geïntegreerde aanpak aan die verschillende disciplines en sectoren behelst en waarbij men rekening houdt met gezinnen en zorgcontinuïteit bevordert. De voornaamste aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad zijn de volgende:

• de leefomstandigheden van de gezinnen verbeteren en ouders actief ondersteunen;
• de bevolking bewustmaken van ouderschap en de ontwikkeling van het kind;
• gemakkelijke toegang tot geschikte ondersteuning, begeleiding en zorg waarborgen;
• professionals opleiden om waarschuwingssignalen vroegtijdig te herkennen;
• de bevoegdheden harmoniseren en zorgcontinuïteit garanderen door de bestaande structuren te versterken.

→ Naar het advies van de HGR: De geestelijke gezondheid van jonge kinderen (advies nr. 9742 – november 2025)

“Recent onderzoek heeft aangetoond dat de eerste levensjaren een beslissende invloed hebben op de lichamelijke en geestelijke gezondheid, het behalen van goede schoolresultaten, maatschappelijke integratie en toekomstige productiviteit. Die gegevens pleiten voor meer investeringen in prenatale, perinatale en postnatale zorg, zowel vanuit ethisch als economisch en maatschappelijk perspectief. Onder de leeftijd van vijf jaar worden de behoeften op het vlak van geestelijke gezondheid meestal niet uitgesproken door het kind en dus niet vaak genoeg herkend, of onderschat, wat leidt tot een vorm van discriminatie. Het gaat hier per definitie om een kwetsbare bevolkingsgroep. Als gevolg hiervan is een specifieke benadering van die leeftijdsgroep nodig bij het invoeren van maatregelen op het gebied van de volksgezondheid.” Overgenomen uit het advies van de Hoge Gezondheidsraad.

Een woordje uitleg over de HGR

De in 1849 opgerichte Hoge Gezondheidsraad is een federaal adviesorgaan waarvan de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu het secretariaat verzekert. De HGR geeft wetenschappelijke adviezen in verband met de volksgezondheid aan de ministers van Volksgezondheid en van Leefmilieu, aan hun administraties en aan enkele agentschappen. Hij doet dit op vraag of op eigen initiatief. Dankzij zijn expertise kan de HGR de beleidsmakers de weg wijzen op basis van de recentste wetenschappelijke kennis. Naast een intern secretariaat van een 25-tal medewerkers doet de Raad een beroep op een uitgebreid netwerk van meer dan 500 experten (universiteitsprofessoren, medewerkers van wetenschappelijke instellingen, praktijkbeoefenaars, enz.), waarvan er 300 tot expert van de Raad zijn benoemd bij koninklijk besluit. De experts komen in multidisciplinaire werkgroepen samen om de adviezen uit te werken.

→ Meer informatie? Mail naar info.hgr-css@health.fgov.be of bel 02 524 97 97