Met het oog op de federale, regionale en Europese verkiezingen van 9 juni publiceerde UNICEF België een memorandum op zijn website, dat in samenwerking met een vijftigtal kinderrechtenorganisaties tot stand kwam. Het kreeg de titel “Partij kiezen voor kinderen in België en doorheen de wereld” en bevat aanbevelingen voor de Belgische politieke partijen. De bescherming van de kinderrechten vormen het uitgangspunt van die aanbevelingen. Die rechten worden nog al te vaak ondermijnd, hoewel het net cruciaal is om ze centraal te plaatsen in de prioriteiten. Er komen verschillende thema’s aan bod, zoals armoede, handicap, gezondheid, jeugdhulp en internationale solidariteit.

“We hebben nieuwe verkozenen nodig die de rechten van elk kind beschermen en ervoor opkomen in België en in de wereld. Nu we de 35e verjaardag vieren van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, is het de plicht van politieke beleidsmakers om kinderen en hun gezinnen te beschermen met nood- en kortetermijnmaatregelen, maar ook met structurele, toekomstgerichte oplossingen.” Dat staat in het memorandum (zowel in het Nederlands als in het Frans beschikbaar).

{Persbericht met als titel “Partij kiezen voor kinderen in België en doorheen de wereld. Memorandum van kinderrechtenactoren voor de verkiezingen van juni 2024.”, CODE, KIRECO, UNICEF België.}

Een memorandum voor meer rechten

Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK), dat ook bekendstaat als het Kinderrechtenverdrag, werd op 20 november 1989 aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Dat verdrag bevat de essentiële rechten van kinderen en is momenteel door 197 staten bekrachtigd. België is een van de rijkste landen ter wereld. Toch worden de rechten van vele kinderen er bedreigd of zelfs geschonden. De artikelen van het Kinderrechtenverdrag en de duurzameontwikkelingsdoelstellingen vormen de basis van het memorandum. Kinderen en minderjarige jongeren hebben geen stemrecht in België en worden dus vaak niet gehoord. Toch vormen ze meer dan een vijfde van de Belgische bevolking. Het is dus essentieel om naar hen te luisteren. Om de essentie zo duidelijk mogelijk te brengen, betreft elke thematische fiche in dit document meer dan één van de rechten van het kind.

Sneeuwbaleffect

Voor kinderen is armoede het begin van een parcours vol obstakels. Het beïnvloedt alle aspecten van hun leven: hun toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, hobby’s, kinderopvangvoorzieningen, cultuur, enz. Armoede kan al die aspecten van kinderrechten onder druk zetten. Bijna 500.000 kinderen in België lopen een hoog en aanhoudend risico op armoede en zelfs sociale uitsluiting. Te veel kinderen in België zijn ook het slachtoffer van geestelijke gezondheidsproblemen en een ongelijke toegang tot kinderopvangvoorzieningen en onderwijs. Opeenvolgende crises hebben die trends alleen maar versterkt. Bovendien werden de meest kwetsbare kinderen het hardst getroffen, ondanks de hulpmechanismen die zijn opgezet. De huidige prangende kwesties voor kinderen overal ter wereld vormen de basis van de belangrijkste aandachtspunten van het memorandum. Dit zijn er een aantal van:

Kinderopvang

De eerste duizend dagen in het leven van een kind zijn beslissend. Kwaliteitsvolle kinderopvang is dus essentieel. Niet alleen voor hun sociale integratie en persoonlijke ontwikkeling, maar ook omdat kinderopvangvoorzieningen een sleutelrol spelen in de bewogen periode die ouders doormaken. In België gaat amper iets meer dan 1 op 3 kinderen tussen 0 en 2 jaar die een risico lopen op armoede en sociale uitsluiting naar een kinderopvang. Er is dus nog ruimte voor verbetering in ons land. Dat geldt vooral voor de financiering: uit vergelijkingen blijkt dat de overheid gemiddeld 2.000 euro uitgeeft per kind tussen 0 en 2 jaar. Dat is een derde tot een kwart van de uitgaven voor dezelfde leeftijdsgroep in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Jonge ouders stellen het geboorteverlof in België bijzonder op prijs. Dat telt 15 weken voor moeders en 20 dagen voor vaders en co-ouders, wat helaas minder is dan het gemiddelde van 36 weken in de OESO-landen.

Geweld

Kinderen en jongeren hebben het recht om beschermd te worden tegen alle vormen van geweld. Dat recht, dat in steen zou moeten worden gebeiteld om volwassenen voortdurend te herinneren aan hun verantwoordelijkheid, wordt nochtans niet altijd nageleefd. Geweld tegen kinderen is nog lang niet uitgebannen. Dat kan verschillende vormen aannemen: fysiek, psychologisch of seksueel. Kinderen zijn soms ook het slachtoffer van verwaarlozing door volwassenen, hun eigen familie of instellingen. Dat geweld is altijd onaanvaardbaar en schendt de rechten van kinderen. Sommige vormen van geweld zijn zeer wijdverbreid. Op school krijgen kinderen bijvoorbeeld vaak dagelijks te maken met pesterijen. Er is ook “opvoedkundig” geweld, dat soms als normaal wordt beschouwd. Zogenaamd gangbaar opvoedkundig geweld is fysiek, psychologisch of verbaal geweld dat wordt gebruikt voor vermeende educatieve doeleinden.

Gezondheid

Jarenlange studies tonen aan dat er een grote gezondheidsongelijkheid bestaat in België en wijzen op het belang van een betere preventieve geneeskunde. Het is ook bewezen dat kinderen die opgroeien in buurten met een lage sociaaleconomische index het grootste risico lopen op opname in een ziekenhuis, psychiatrische instelling of spoedgevallendienst. Daarnaast is luchtvervuiling een bepalende factor voor de gezondheid van kinderen in België. Luchtvervuiling veroorzaakt jaarlijks meer dan 1.200 vroegtijdige sterfgevallen bij minderjarigen in Europa. Zieke kinderen de juiste zorg bieden is absoluut noodzakelijk. België heeft acht ministers die bevoegd zijn voor de gezondheid. Zij kunnen ervoor zorgen dat alle kinderen en jongeren, ook de meest kwetsbare, gratis toegang hebben tot inclusieve en kwaliteitsvolle gezondheidszorg. Die inspanningen moeten ook gericht zijn op preventie.

Internationale solidariteit

De afgelopen jaren zijn voor iedereen overal ter wereld uitzonderlijk moeilijk geweest. Kinderen worden hard getroffen door de grote voorbije en huidige crises. Die maken de sowieso al ernstige gevolgen van armoede nog erger voor kinderen en gezinnen in landen waar de sociale bescherming ontoereikend of onbestaand is. Veel mensen bevinden zich in die situatie. In 2020 zijn meer dan 70 miljoen mensen in extreme armoede beland, wat hun totaal op 700 miljoen heeft gebracht. De allerjongsten voelen economische en sociale schokken het meest. Kinderen hebben twee keer zoveel kans om in extreme armoede te leven als volwassenen. Bovenop financiële armoede komt nog multidimensionale armoede, wat inhoudt dat een miljard kinderen geen toegang hebben tot onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting of water. Door de pandemie steeg hun aantal met 15%. Toegang tot onderwijs is nochtans een van de belangrijkste hefbomen om kinderen uit armoede te halen. Hoewel er vooruitgang is, gaan wereldwijd nog steeds 244 miljoen kinderen niet naar school, vooral in Sub-Sahara Afrika, waar 98 miljoen kinderen elke dag hun recht op onderwijs wordt ontzegd.

→ Klik hier om het memorandum te downloaden.

Zeven instellingen konden het Kids Friendly-label al bemachtigen! Om erkend te kunnen worden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, moesten de non-profitvoorzieningen voldoen aan de selectiecriteria van equal.brussels. Ze verschaffen meer bepaald een gastvrije ruimte om eenoudergezinnen het leven makkelijker te maken. Geen reden tot paniek voor instellingen die de deadline misten: de oproep tot kandidaatstelling werd verlengd tot 30 april 2024.

In Brussel is een op de drie gezinnen een eenoudergezin. Dat is goed voor bijna 65.000 gezinnen, waarvan de overgrote meerderheid gezinnen met een alleenstaande moeder zijn. Om die gezinnen steun te bieden bij de moeilijkheden waarmee ze dagelijks te maken krijgen, verschaft het Kids Friendly-label niet alleen maar een erkenning aan de voorzieningen die eenoudergezinnen verwelkomen. Het biedt ook en vooral een rustpunt voor ouders die niet de mogelijkheid hebben hun kind thuis te laten.

Hoe krijg je het label ?

Om het label te krijgen en zo bij te dragen aan de inclusie van alle gezinnen, moeten organisaties uit de non-profitsector de nadruk leggen op hun verwelkomingsfaciliteiten voor single moeders en hun kinderen. De locaties moeten voldoen aan een aantal menselijke en organisatorische criteria en moeten over voldoende bereikbaarheid en faciliteiten beschikken. De eerste openbare voorzieningen die het label kregen zijn het Huis van de Vrouw in Schaarbeek, de vzw Amazone, Brussel Fiscaliteit, de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel, Homegrade, de Stad Brussel en Up Brussels. Een knappe prestatie!

Wil jij een kandidaatstellingsdossier indienen? Dat kan hier!

Equal.brussels in een notendop

Equal.brussels is de administratie achter het Kids Friendly-label. Die administratie implementeert het beleid van de huidige Staatssecretaris voor Gelijke Kansen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Nawal Ben Hamou.

In de onderstaande video leer je meer over de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel ↓

Tekst : Samuel Walheer

Het vruchtbaarheidscijfer daalt al meer dan tien jaar. Daarom heeft het Federaal Planbureau de hypothese die het voor zijn demografische projecties gebruikt, neerwaarts herzien. Dat meldt het in een van zijn laatste publicaties. De daling van de vruchtbaarheid in België – van 1,86 kinderen per vrouw in 2008 naar 1,52 in 2022 – kan vooral worden verklaard doordat geboortes tijdens crisisperiodes uitgesteld worden en omdat koppels minder kinderen willen krijgen.

Hoewel het geboortecijfer in België sinds 2000 gestaag bleef stijgen, is het negen jaar later in de meeste geïndustrialiseerde landen aanzienlijk gedaald. Sindsdien heeft die neerwaartse trend zich voortgezet. Daar zijn veel redenen voor, maar het geboortecijfer hangt vooral af van twee factoren: het aantal vrouwen op vruchtbare leeftijd en het gemiddeld aantal kinderen per vrouw, wat wijst op de vruchtbaarheid.

Redenen voor de daling

Sinds de financiële crisis in 2009 is het aantal geboortes gedaald omdat jonge koppels hun kinderwens vaker uitstellen. Dat ligt aan een complexere arbeidsmarkt, met meer werkloosheid en minder contracten van onbepaalde duur, en huisvesting die minder toegankelijk wordt. Maar zelfs voor de COVID-19-pandemie wezen experts er al op dat de vruchtbaarheid niet toenam, ondanks gunstige economische indicatoren. Demografen moesten dus andere verklaringen zoeken voor de huidige daling. Volgens hen hebben de evolutie van onze maatschappij en de grote uitdagingen die ermee samengaan zowel een invloed op de leeftijd waarop koppels een baby krijgen, als op het aantal kinderen dat ze willen.

→ De volledige publicatie van het Federaal Planbureau lezen → Federaal Planbureau – Publicaties – Vruchtbaarheidshypothese op lange termijn neerwaarts herzien

En de toekomst ?

Experts gaan voor heel België uit van een gemiddelde van 1,6 kinderen per vrouw in 2070. Dat is minder dan eind jaren 2000 (1,86 in 2010), maar meer dan vandaag (1,52). De experts schatten dat percentage niet dichter bij 2 om de volgende redenen:

• De combinatie werk en gezinsleven is niet eenvoudig.
• De onzekerheid en onveiligheid stijgen, zowel op individueel als mondiaal niveau.
• Relaties en professionele carrières zijn minder stabiel.
• De prijs van huisvesting.

Het ReNaissancemodel

Dat matige herstel van de vruchtbaarheid in de komende jaren wordt bevestigd door de prognoses van het ReNaissancemodel. Dat is een simulatiemethode die ontwikkeld is door het Federaal Planbureau en het Centre for Population, Familiy & Health. De oorzaak van die cijfers is de dalende waarschijnlijkheid voor vrouwen om voor hun dertigste een kind te krijgen. Bij vrouwen tussen 30 en 40 jaar blijft die kans evenwel stabiel of neemt ze zelfs toe (vooral als ze nog geen kinderen hebben). Het ReNaissancemodel voorspelt dat rond 2035 het gemiddelde aantal kinderen per vrouw 1,62 zal bedragen.

Het Federaal Planbureau

Het Federaal Planbureau werd opgericht in 1959 en is een onafhankelijke instelling van openbaar nut die beleidskwesties onderzoekt en analyseert en er prognoses voor stelt. Zijn hoofdopdracht is ondersteuning bieden bij beleidsbeslissingen. Het stelt zijn expertise ter beschikking van de regering, het parlement, de sociale partners en nationale en internationale instellingen. Het Federaal Planbureau maakt studies en vooruitzichten over economische, sociale en milieubeleidskwesties en bestudeert hoe die kunnen samengaan met duurzame ontwikkeling.

Samuel Walheer

Een postnatale depressie was lang een taboe. Nochtans krijgt één op de twee moeders ermee te maken, volgens cijfers van Solidaris (de unie van Belgische socialistische ziekenfondsen). Met haar recente (Franstalige) studie wil Solidaris ervoor zorgen dat de ziekte wordt erkend als een probleem op het gebied van volksgezondheid en sociale rechtvaardigheid, en mogelijke acties in kaart brengen. Bovendien praten sommige bekende mama’s over hun ervaringen, uit solidariteit met alle andere mama’s.

Het wonder van een geboorte gaat ook samen met grote veranderingen. De zangeres Adele kan dat zeker beamen. De postnatale effecten bezorgen mama’s een geluksgevoel, maar kunnen ook geestelijke problemen zoals angst, stress en depressie veroorzaken. Solidaris wil met zijn studie enerzijds de problemen aankaarten rond het hoge aantal mama’s die lijden onder de komst van hun baby en zich snel machteloos voelen, en anderzijds het stijgende gebruik van antidepressiva onder de aandacht brengen.

Wat zegt de studie ?

In zijn studie analyseerde Solidaris tussen 2012 en 2019 het antidepressivagebruik van 298.022 ouders van een kind dat jonger is dan één jaar, en de resultaten spreken voor zich. Bovendien werden in de zomer van 2023 nog eens 2.589 extra ouders bevraagd. Vergeleken met de algemene bevolking ligt het risico op antidepressivagebruik relatief hoger bij ouders, en vooral bij moeders met jonge kinderen. Maar liefst 54% van de moeders met jonge kinderen in Wallonië lopen risico op depressie. Bij dat risico kunnen nog andere psychosociale factoren komen zoals de slechte gezondheid van de pasgeborene, het verlies van werk, alleenstaand ouderschap, enz. Die kunnen de kans op het gebruik van antidepressiva tijdens de postnatale periode verhogen. Gezien dat hoge percentage, en zeker in de huidige gezondheidscontext waarin steeds meer mensen te kampen hebben met geestelijke gezondheidsproblemen, roept Solidaris op tot concrete acties om het algemeen belang te verdedigen – en vooral dat van jonge moeders.

Bekende mama’s praten erover

Ook bekende mama’s hebben het soms moeilijk. Sommige van hen hebben besloten om over hun postnatale depressie te getuigen om het onderwerp bespreekbaar te maken en duidelijk te maken dat het volkomen normaal is. Audrey Fleurot, de heldin van de serie HPI, deelt haar ervaring: “Je krijgt de indruk dat je onmiddellijk een band zal voelen met je baby. Maar dat is helemaal niet zo. Een baby is vreselijk beangstigend.” Ze voegt er in alle eerlijkheid aan toe: “Als mij eerder was verteld dat het niet mijn schuld was, dat het iets hormonaals was en dat ik een behandeling moest volgen om terug in balans te komen, dan had ik minder tijd verspild.” Zangeres Adele geeft toe: “Ik had een erg zware postnatale depressie. Ik voelde me een kluns en was bang dat ik de slechtste beslissing van mijn leven had genomen. Uiteindelijk heb ik gewoon tegen mezelf gezegd dat ik me één middag per week zonder mijn baby zou gunnen, om te doen wat ik maar wilde.” Ook tv-presentatrice Alessandra Sublet vertelt haar verhaal: “Toen ik zwanger was, zei iedereen dat het de mooiste job ter wereld was. Dat klopt wel, maar het is ook super zwaar. We moeten duidelijk durven zeggen dat het moederschap moeilijk is. En dat belet me niet om van mijn kinderen te houden.”

Wat raadt Solidaris aan ?

Solidaris geeft een paar concrete adviezen om de risico’s op een postnatale depressie te verlagen:

• Verleng het zwangerschapsverlof tot 21 weken.
• Stem het geboorteverlof voor vaders af op het zwangerschapsverlof.
• Creëer meer plaatsen in kinderdagverblijven maak ze onvoorwaardelijk beschikbaar.
• Zorg voor de versterking en herfinanciering van thuishulp voor ouders.
• Ontwikkel een perinataal zorgtraject en focus daarbij op de psychosociale dimensies van de periode kort na de geboorte.
• Geef voorlichting op school en voer opvoeding over relaties, emoties en seksualiteit (EVRAS in het Franstalige onderwijs) overal in.
• Verspreid, via de bevoegde overheden, informatie- en bewustmakingscampagnes over dit onderwerp.
• Verhoog de financiering voor centra voor gezinsplanning, maak eerstelijnsgezondheidszorg betaalbaarder en investeer massaal in geestelijke gezondheid.

Tekst: Samuel Walheer

Binnenkort verschijnt de nieuwe versie van “BiB news”, de nieuwsbrief van de website Born in Brussels! Om zijn vaardigheden te diversifiëren, plant het huidige team enkele nieuwe functies voor zijn abonnees. 

Zo zal Born in Brussels in zijn online tijdschrift internationale artikels opnemen over perinatale en pediatrische kwesties, gerichte getuigenissen delen via een podcast, enz.

Nieuw jaar, nieuwe functies !

Net als zijn grote broer Hospichild – een website met informatie en hulpmiddelen voor gehospitaliseerde kinderen in ziekenhuizen van het Brusselse Gewest – wil Born in Brussels dit jaar een aantal nieuwe functies introduceren. De medewerkers van de redactie zijn steeds op zoek naar nieuwe manieren om hun vaardigheden te diversifiëren. Zo kunnen ze lezers een ander artikelformaat bieden. Dit is wat er binnenkort op de website en in de BiB news-nieuwsbrief zal staan:

• Naast het huidige tabblad Uw getuigenissen, zal Born in Brussels een tabblad podcast toevoegen met opgenomen interviews. Zo kunnen luisteraars dankzij dit minder traditionele formaat waar en wanneer ze maar willen naar de opnames luisteren.
• Daarnaast zal het tijdschrift voortaan ook nieuws brengen over pediatrische kwesties uit andere landen. Tot nu toe waren die berichten voornamelijk beperkt tot onderwerpen in en rond het Brusselse gewest. Het idee is om zo bruggen te slaan tussen de vele onderwerpen en ontwikkelingen in het domein.

Een vrij toegankelijke agenda

Op de website van Born in Brussels staat een agenda met allerlei evenementen in het perinatale en pediatrische domein: webinars, opleidingsdagen voor professionals, bijeenkomsten voor alleenstaande ouders en workshops voor mama’s met hun baby. Het voordeel van deze agenda is dat hij volledig vrij toegankelijk is. Met andere woorden, iedereen kan een evenement dat ze organiseren of waarover ze gehoord hebben toevoegen. Zo kunnen zowel abonnees van BiB news als eenmalige bezoekers van de pagina evenementen vinden die interessant zijn voor hen.

Born in Brussels

Born in Brussels is een website met informatie en hulpmiddelen over geboorte en de vroege kinderjaren. Het project werd opgestart om te kunnen beantwoorden aan de grote vraag van de Brusselse bevolking, de zichtbaarheid van de organisaties die actief zijn in de sector van de vroege kinderjaren te verhogen en contacten te leggen tussen de verschillende partners. Born in Brussels werd bedacht in 2014 en zag het levenslicht in 2022. Het hoofddoel van het platform is om (toekomstige) ouders zo goed mogelijk te informeren en te begeleiden door een overzicht te geven van de relevante actoren en verenigingen in het Brusselse Gewest. Born in Brussels wil ook de Brusselse professionals uit de perinatale sector aanmoedigen om zich rond dit platform te verenigen om goede praktijken uit te wisselen en het dienstenaanbod voor de begunstigden te versterken.

Tekst: Samuel Walheer