Het vruchtbaarheidscijfer daalt al meer dan tien jaar. Daarom heeft het Federaal Planbureau de hypothese die het voor zijn demografische projecties gebruikt, neerwaarts herzien. Dat meldt het in een van zijn laatste publicaties. De daling van de vruchtbaarheid in België – van 1,86 kinderen per vrouw in 2008 naar 1,52 in 2022 – kan vooral worden verklaard doordat geboortes tijdens crisisperiodes uitgesteld worden en omdat koppels minder kinderen willen krijgen.

Hoewel het geboortecijfer in België sinds 2000 gestaag bleef stijgen, is het negen jaar later in de meeste geïndustrialiseerde landen aanzienlijk gedaald. Sindsdien heeft die neerwaartse trend zich voortgezet. Daar zijn veel redenen voor, maar het geboortecijfer hangt vooral af van twee factoren: het aantal vrouwen op vruchtbare leeftijd en het gemiddeld aantal kinderen per vrouw, wat wijst op de vruchtbaarheid.

Redenen voor de daling

Sinds de financiële crisis in 2009 is het aantal geboortes gedaald omdat jonge koppels hun kinderwens vaker uitstellen. Dat ligt aan een complexere arbeidsmarkt, met meer werkloosheid en minder contracten van onbepaalde duur, en huisvesting die minder toegankelijk wordt. Maar zelfs voor de COVID-19-pandemie wezen experts er al op dat de vruchtbaarheid niet toenam, ondanks gunstige economische indicatoren. Demografen moesten dus andere verklaringen zoeken voor de huidige daling. Volgens hen hebben de evolutie van onze maatschappij en de grote uitdagingen die ermee samengaan zowel een invloed op de leeftijd waarop koppels een baby krijgen, als op het aantal kinderen dat ze willen.

→ De volledige publicatie van het Federaal Planbureau lezen → Federaal Planbureau – Publicaties – Vruchtbaarheidshypothese op lange termijn neerwaarts herzien

En de toekomst ?

Experts gaan voor heel België uit van een gemiddelde van 1,6 kinderen per vrouw in 2070. Dat is minder dan eind jaren 2000 (1,86 in 2010), maar meer dan vandaag (1,52). De experts schatten dat percentage niet dichter bij 2 om de volgende redenen:

• De combinatie werk en gezinsleven is niet eenvoudig.
• De onzekerheid en onveiligheid stijgen, zowel op individueel als mondiaal niveau.
• Relaties en professionele carrières zijn minder stabiel.
• De prijs van huisvesting.

Het ReNaissancemodel

Dat matige herstel van de vruchtbaarheid in de komende jaren wordt bevestigd door de prognoses van het ReNaissancemodel. Dat is een simulatiemethode die ontwikkeld is door het Federaal Planbureau en het Centre for Population, Familiy & Health. De oorzaak van die cijfers is de dalende waarschijnlijkheid voor vrouwen om voor hun dertigste een kind te krijgen. Bij vrouwen tussen 30 en 40 jaar blijft die kans evenwel stabiel of neemt ze zelfs toe (vooral als ze nog geen kinderen hebben). Het ReNaissancemodel voorspelt dat rond 2035 het gemiddelde aantal kinderen per vrouw 1,62 zal bedragen.

Het Federaal Planbureau

Het Federaal Planbureau werd opgericht in 1959 en is een onafhankelijke instelling van openbaar nut die beleidskwesties onderzoekt en analyseert en er prognoses voor stelt. Zijn hoofdopdracht is ondersteuning bieden bij beleidsbeslissingen. Het stelt zijn expertise ter beschikking van de regering, het parlement, de sociale partners en nationale en internationale instellingen. Het Federaal Planbureau maakt studies en vooruitzichten over economische, sociale en milieubeleidskwesties en bestudeert hoe die kunnen samengaan met duurzame ontwikkeling.

Samuel Walheer