Ter gelegenheid van Wereldgezondheidsdag, op 7 april 2025, lanceert de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) een jaarcampagne met als slogan “Healthy beginnings, hopeful futures“. Met dit initiatief roept de organisatie regeringen en zorgprofessionals op om meer te doen om vermijdbare overlijdens van mama’s en baby’s te voorkomen en om meer aandacht te besteden aan het welzijn van vrouwen op de lange termijn. Het hele jaar door zullen de WGO en haar partners, net als Born in Brussels, hulpmiddelen en aanbevelingen delen om vrouwen in elke fase van hun zwangerschap te begeleiden, tot en met de postnatale periode.

De gezondheid van mama’s en baby’s vormt de basis van het welzijn van gezinnen en gemeenschappen en garandeert een betere toekomst voor iedereen”, benadrukt de WGO in een Engelstalig persbericht.

Born in Brussels is een overheidswebsite (en valt onder Vivalis) met informatie en hulpmiddelen over alle aspecten van het ouderschap, van bij de kinderwens tot de eerste duizend dagen. De focus ligt op perinatale gezondheid en vrouwen, maar je vindt er ook informatie over (aanstaande) ouders en hun pasgeborene. Kortom: Born in Brussels helpt hen hun draai te vinden in hun nieuwe rol als ouder. De thema’s zijn onder andere de gezondheid van mama’s tijdens de zwangerschap, verontreinigende stoffen en hormoonontregelaars, vaccinatie, perinatale geestelijke gezondheid, enz.

Gezondheid van zwangere vrouwen

Een kind verwachten is voor mama’s zowel fysiek als mentaal belastend. Negen maanden lang bereiden ze zich grondig voor op de bevalling. Maar hoe komen ze die periode door op een lichamelijk en geestelijk gezonde en evenwichtige manier? Bepaalde gewoonten kunnen schadelijk zijn voor de baby en moeten dan ook zoveel mogelijk worden vermeden tijdens de zwangerschap. Born in Brussels maakt aanstaande mama’s wegwijs met allerlei tips en organisaties waar ze terecht kunnen, onder andere in artikels over stress verminderen, gebitsverzorging en roken tijdens de zwangerschap, ouderschap en drugsverslaving, enz.

Baby’s beschermen tegen hormoonontregelaars

Zwangere vrouwen, baby’s en jonge kinderen behoren tot de meest kwetsbare groepen voor de effecten van hormoonontregelaars. En die zitten in vrijwel alles: voeding, babyflesjes, kleren, speelgoed, muurbekleding, fopspenen, luiers, aankleedkussens, cosmetica, keukengerei, enz. Helaas is de internationale regelgeving over de aanwezigheid van die chemische stoffen in alledaagse producten nog niet streng genoeg. Born in Brussels wijdde een hele pagina aan wat je moet weten om je zo goed mogelijk te beschermen.

Het belang van vaccins

Vaccins zorgen er al jarenlang voor dat bepaalde ziekten met ernstige gevolgen, zoals poliomyelitis, in de meeste landen zijn uitgeroeid. Vaccins verbeteren niet alleen overal ter wereld onze gezondheid, ze beschermen baby’s en jonge kinderen ook tegen bepaalde microben terwijl hun immuunsysteem nog in ontwikkeling is. Kinderen zijn tussen de leeftijd van twee maanden en twee jaar namelijk erg kwetsbaar. In het algemeen worden vaccinaties tot zes jaar uitgevoerd door een (kinder)arts of verloskundige en het consultatieteam van Kind en Gezin of het ONE (Office de la Naissance et de l’Enfance). Bovendien krijgen baby’s dankzij vaccinaties tijdens de zwangerschap antilichamen van hun mama. Zo kunnen ze zich gedurende een paar weken verdedigen, nog voor hun eerste vaccinatie, waardoor zeer ernstige complicaties kunnen worden voorkomen. Praat erover met je arts.

→ Lees meer over vaccinatie

Perinatale geestelijke gezondheid

In het dossier over perinatale geestelijke gezondheid vind je informatie over de rol van professionals uit die sector en waar je hen kan raadplegen, maar je leest er vooral welke psychologische problemen mama’s – en ouders in het algemeen – tijdens de perinatale periode kunnen ervaren. Born in Brussels schreef het dossier in samenwerking met Bru-Stars (het Brussels Netwerk Geestelijke Gezondheid voor Kinderen en Jongeren) om iedereen, zowel (toekomstige) ouders als professionals uit de Brusselse perinatale sector, op­hel­de­ring te ge­ven over dat gevoelige thema. Dit zijn enkele van de belangrijkste onderwerpen:

• Ik ben zwanger en heb hulp nodig
• Moeilijkheden met mijn baby
• Partnergeweld
• Overlijden van een baby of jong kind
• Ouderschap en middelengebruik
• Professionals uit de perinatale sector in Brussel
• Overzicht van actoren in de perinatale geestelijke gezondheidszorg in Brussel

Gedeeld door Sofia Douieb

De Finse Baby Box kan al meer dan 90 jaar rekenen op de goedkeuring van gezondheidsprofessionals. Alle nieuwe mama’s in Finland krijgen die geboortedoos. Zo kan elke baby, ongeacht de sociale achtergrond van de ouders, met een kwaliteitsvol starterspakket aan het leven beginnen. Schotland heeft het concept in 2017 ook ingevoerd, terwijl in België en Frankrijk alleen commerciële varianten bestaan. 

De Finse overheid voerde in de jaren 1930 de Baby Box in om de kindersterfte te doen dalen en het geboortecijfer te bevorderen. Sinds 1938 krijgt elke pasgeborene in Finland een kartonnen doos met essentiële spullen voor de eerste levensdagen, zoals kleren, dekens en toiletartikelen. De doos kan ook als wiegje dienen voor de zuigeling (als er geen andere optie is), wat helpt om wiegendood te voorkomen.

Oorsprong van het concept

In Finland is de Baby Box een symbool geworden van de overheidssteun voor ouders en de volksgezondheid. Alle nieuwe mama’s krijgen het geboortepakket van de staat voor hun eerste kind. De box volgt de evoluties van de prenatale zorg. Oorspronkelijk bevatte die warme kleren voor de pasgeborenen, want in die tijd was de kindersterfte hoog en dat kwam vooral door de kou. In de loop der tijd is de inhoud geëvolueerd naar een heel pakket van essentiële artikelen:

• kleren die aangepast zijn aan de Finse seizoenen
• verzorgings- en hygiënische producten voor baby’s
• wasbare of wegwerpluiers
• een kleine matras om de box te kunnen gebruiken als eerste bedje voor de baby

De experts zijn verdeeld

Hoewel het een geniaal idee lijkt, hebben een aantal experts hun bedenkingen tegen het gebruik van de Baby Box als slaapplaats voor zuigelingen. Zo zijn Britse epidemiologen bezorgd over de veiligheid ervan, vooral omdat je de baby minder goed ziet als hij erin ligt en er risico’s kunnen ontstaan als de doos op de grond of op een hoogte wordt geplaatst. Ze raden aan om de dozen alleen te gebruiken als tijdelijke oplossing bij gebrek aan andere, veiligere opties.

Geen overheidsfinanciering voor Belgische Baby Box

Hoewel er ook in België al een aantal jaren belangstelling is voor het concept, is er geen nationaal programma voor de verdeling van door de staat gefinancierde Baby Boxes. Sommige bedrijven en verenigingen bieden commerciële versies aan. Ouders hebben dus wel toegang tot een betalend alternatief dat vergelijkbaar is met het Finse model. Zo biedt marmott.fr bijvoorbeeld Baby Boxes aan met een goedgekeurde kartonnen wieg en verschillende verzorgingsartikelen voor de allerkleinsten. Maar als het op geboortehulp aankomt, moet België voor niemand onderdoen. Elke pasgeborene ontvangt een eenmalige geboortepremie. Die bedraagt 1.367,74 euro voor het eerste kind en 621,7 voor het tweede. Het ziekenfonds dat de ouders hebben gekozen, betaalt die in de vorm van een toeslag uit.

→ Welke geboortepremies geven de ziekenfondsen?

Sofia Douieb

De verloskundigen zijn boos! Ze zijn helemaal niet tevreden met de nieuwe overeenkomst voor hun beroep die op 24 februari 2025 werd goedgekeurd. Om uit de impasse te komen, roepen ze op om massaal te deconventioneren. Een beweging die de huidige organisatie van de zorg overhoop kan halen.

“Er is geen enkele wijziging aangebracht ten opzichte van de vorige tekst, die we al hadden afgewezen”, betreuren de beroepsorganisaties, waaronder de Union professionnelle des sages-femmes belges (UPSFB).

Een ondermaatse overeenkomst

In 2024 hadden de beroepsverenigingen de vorige overeenkomst al afgewezen, omdat ze vonden dat die verloskundigen niet in staat stelde om in hun levensonderhoud te voorzien. Ondanks de gestelde eisen bevat de nieuwe overeenkomst geen enkele wijziging. En dat is niet omdat er niet op gehamerd werd! Verloskundigen waarschuwen al meerdere jaren dat hun beroep chronisch ondergefinancierd wordt. Ondanks talloze acties en onderhandelingen lijkt er niets te veranderen. “Dit is het moment om een sterk signaal te sturen, solidair te zijn en samen te werken aan toegankelijke zorg voor iedereen en tegelijkertijd tarieven toe te passen die ook respectvol zijn voor ons”, benadrukken de beroepsorganisaties.

Een grote uitdaging: naar 40% gedeconventioneerden

Verloskundigen hebben tot 26 maart de tijd om te beslissen of ze geconventioneerd willen zijn of niet. De doelstelling van de beroepsverenigingen is duidelijk: een percentage van 40% gedeconventioneerde verloskundigen. Waarom dat cijfer? Op dit moment krijgen patiënten van niet-geconventioneerde verloskundigen slechts 75% van de tussenkomst van de ziekteverzekering. Als de drempel van 40% bereikt wordt, zal de terugbetaling 100% bedragen voor zowel geconventioneerde als niet-geconventioneerde verloskundigen. Daarom heeft de UPSFB de afgelopen weken een intensieve bewustmakingscampagne gevoerd en heel veel bijeenkomsten georganiseerd.

“Heel wat ziekenhuizen overwegen om verloskundigen de toestemming te geven zich te deconventioneren”, zegt de UPSFB. Sinds 24 februari hebben veel leden dat al gedaan.”

Solidariteit tussen Vlaanderen en Wallonië

Traditioneel is het overgrote deel van de verloskundigen geconventioneerd, namelijk 97-98%. Maar nu groeit de beweging aan beide kanten van de taalgrens. De Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen (VBOV), strijdt hand in hand met zijn Waalse tegenhanger, de UPSFB. “We zitten op dezelfde golflengte”, zegt de UPSFB. De VBOV heeft haar leden ook opgeroepen om zich te deconventioneren.

Uitslag op 27 maart

Op 27 maart zal het RIZIV het aantal gedeconventioneerde verloskundigen tellen. Het resultaat zal bepalend zijn voor het vervolg van de beweging en de gevolgen ervan voor de terugbetaling van de zorg. Ondertussen neemt de druk toe en moeten de verloskundigen een keuze maken die bepalend kan zijn voor de toekomst van hun beroep.

→ Meer info op de website van de UPSFB

Sofia Douieb

Momenteel worden verschillende landen in Europa en daarbuiten, zoals Marokko en Turkije, getroffen door een mazelenepidemie. Als je jonge kinderen hebt, kijk dan zeker na of ze gevaccineerd zijn tegen dit zeer besmettelijke virus, vooral als je op reis gaat. Want een besmetting kan ernstige gevolgen hebben voor hun gezondheid.

We schreven er in september al een artikel over: in Brussel is het aantal gevallen van mazelen sterk gestegen doordat te veel kinderen niet gevaccineerd zijn. De cijfers staan haaks op de bewezen voordelen van vaccinatie, zoals UNICEF stelt: “In slechts vijftig jaar zijn we van een wereld waarin veel ouders vreesden voor de dood van hun kind geëvolueerd naar een wereld waarin elk kind, als het gevaccineerd is, een kans heeft om te overleven en zich te ontwikkelen”. Hoewel de epidemie sinds vorige zomer afgenomen is, zijn er in januari weer nieuwe gevallen opgedoken. Omdat er mazelenuitbraken zijn in landen waar we vaak naartoe reizen, willen we ouders wijzen op de dringende noodzaak om hun kinderen te laten vaccineren. Vooral als ze van plan zijn om op vakantie te gaan in het buitenland.

Vaccins en boosters voor kinderen

Kinderen lopen dezelfde gezondheidsrisico’s als volwassenen, maar de gevolgen kunnen ernstiger zijn. Om het risico te verkleinen dat baby’s en kinderen die naar een land met een mazelenuitbraak reizen, besmet worden, dringt het Instituut voor Tropische Geneeskunde erop aan hen te vaccineren:

• Het beveelt aan om zuigelingen van 6 tot 12 maanden vervroegd te vaccineren. Dat vaccin beschermt gedurende een korte periode en is geen volledige vaccinatie. Na deze dosis moeten ze hun twee normale vaccinaties krijgen, wanneer ze 12 maanden oud zijn en tussen 7 en 9 jaar.
• Voor kinderen tussen 18 maanden en 9 jaar wordt aanbevolen om de tweede dosis vroeger toe te dienen.

Landen

De mazelenepidemie woedt in veel verschillende landen over de hele wereld. Wie graag naar de zon reist, moet er rekening mee houden dat met name Marokko en Turkije getroffen zijn. Wie liever naar de sneeuw trekt, moet opletten in Oostenrijk, Zwitserland en Italië. Ook in Roemenië is er een mazelenuitbraak. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde geeft het volgende advies: “Wees gevaccineerd voor u naar een van deze landen reist, tenzij u vroeger mazelen heeft gehad.”

 →Volledige lijst van landen met een mazelenuitbraak

Over mazelen

Mazelen zijn een uiterst besmettelijke virale ziekte die via de luchtwegen wordt overgedragen. De belangrijkste symptomen zijn koorts en rode vlekken op de huid. Kinderen jonger dan 10 jaar lopen het grootste risico om mazelen te krijgen. Volgens de recentste studies is er bij 30% van de besmette personen een risico op complicaties. Om de risico’s te verminderen, moeten bepaalde groepen extra beschermd worden, zoals zwangere vrouwen, zuigelingen jonger dan 12 maanden, personen met een zwak immuunsysteem en mensen die niet gevaccineerd werden. Helaas is het niet mogelijk om te vaccineren tijdens de zwangerschap of voor de leeftijd van 6 maanden. Daarom moeten we mazelenuitbraken vermijden door ons tijdig te laten vaccineren. Alle kinderen tot 6 jaar kunnen gratis gevaccineerd worden tijdens de consultaties van Kind & Gezin en het ONE (Office de la Naissance et de l’Enfance). Ook zonder ziekenfonds kan je je laten vaccineren. Het vaccin is ook gratis beschikbaar bij deelnemende kinderartsen en artsen (de consultatie moet wel betaald worden). Wie geboren is na 1970 en geen twee doses van het mazelenvaccin gekregen heeft, kan zich gratis laten vaccineren door de artsen die deelnemen aan het vaccinatieprogramma van Kind & Gezin en het ONE.

→Meer informatie over mazelen vind je in de brochure van vivalis.brussels

Sofia Douieb

6 februari is de Internationale Dag van Nultolerantie voor Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV). GAMS en andere verenigingen bundelen hun krachten om bewust te maken, te informeren en te handelen om een einde te maken aan VGV. Voor de gelegenheid wordt de documentaire “Koromousso – Grande Sœur” in verschillende Belgische steden vertoond. In Europa wordt de campagne End FGM gelanceerd.

Op de website van GAMS (Groep voor de afschaffing van vrouwelijke genitale verminking) staat het volgende: “In België wonen meer dan 35.000 meisjes en vrouwen die reeds geconfronteerd werden met of een risico lopen op vrouwelijke genitale verminking (VGV). Hoewel België vaak als voorbeeld wordt genoemd vanwege bepaalde inspanningen (prevalentiestudie, multidisciplinaire aanpak, opleidingen, ziekenhuisprotocollen), blijven er grote uitdagingen bestaan. Vooral het beter informeren van gezinnen die via gezinshereniging zijn gekomen, en het versterken van preventie en begeleiding in Vlaanderen – een regio met beperkte middelen voor de problematiek – vragen om aandacht.”

“Koromousso – Grande Sœur”, een aangrijpende documentaire over VGV

Deze documentaire van Habibata Ouarmé, een Canadese die afkomstig is uit Ivoorkust-Burkina Faso, en haar partner, Jim Donovan, werd voor het eerst vertoond op het Human Rights Watch Film Festival van 2023. Ze volgt  het reconstructietraject van genitaal verminkte vrouwen. Habibata speelt de rol van Koromousso, de grote zus. Reconstructieve chirurgie wordt met name belicht door de ogen van Safieta Sawadogo, een van de hoofdrolspeelsters van de film. Dankzij deze medische doorbraak kunnen vrouwen die het slachtoffer zijn van genitale verminking hun lichaam, seksualiteit en vrijheid terugwinnen.

Vrouwelijke genitale verminking in België

In België, in tegenstelling tot Canada (waar de documentaire is gemaakt), is reconstructieve chirurgie toegankelijk en worden de chirurgische ingrepen volledig terugbetaald. Sinds 1 maart 2014 wordt de chirurgische reconstructie na VGV volledig terugbetaald door de Belgische ziekenfondsen. Het Medisch Centrum voor slachtoffers van Vrouwelijke Genitale Verminking, CeMAViE, in het UMC Sint-Pieter, is een multidisciplinaire instelling die begeleiding biedt aan vrouwen met lichamelijke, seksuele en/of psychologische complicaties die verband houden met VGV. Het traject naar genezing kan lang zijn en trauma’s naar boven brengen die soms onbewust verankerd zijn. Daarom is er vanaf het begin psychologische opvolging nodig. GAMS, dat in 1996 werd opgericht, is ook een referentiepunt voor psychosociale begeleiding, preventie, onderzoek en juridisch advies over VGV in België.

Europese campagne End FGM

In het kader van de Europese campagne End FGM spraken leden van GAMS op 5 februari 2025 in de Senaat. Het onderwerp van de toespraak: “Naar de afschaffing van vrouwelijke genitale verminking: een gecoördineerde nationale aanpak”. Het doel van de campagne is alle inspanningen te coördineren om vrouwelijke genitale verminking in Europa (en wereldwijd) uit te roeien. Daarom vinden er in verschillende landen meerdere evenementen plaats om deze kwestie onder de aandacht te brengen. Op de website van End FGM staat het volgende: “Deze week is de gelegenheid om onze inzet om een einde te maken aan vrouwelijke genitale verminking opnieuw te bevestigen en onze jaarlijkse campagne te lanceren. Meerdere evenementen brengen pleitbezorgers, beleidsmakers, professionals en jonge activisten samen om het gesprek vooruit te helpen, bewust te maken en zinvolle acties te stimuleren om VGV te stoppen!

Podcast “Toutes entières”

Om informatie te verspreiden over de acties van GAMS werd de podcast “Toutes entières” gemaakt. De afleveringen belichten de verschillende actiegebieden van de vereniging. Wij vonden aflevering 6 erg interessant. Daarin spreken verschillende specialisten met name over workshops ter voorbereiding op de geboorte en de steun die GAMS biedt aan genitaal verminkte zwangere vrouwen, zowel emotioneel als praktisch. De medische opvolging is dezelfde als voor elke andere toekomstige mama, maar kan indien nodig worden opgevoerd, naargelang de situatie van de vrouw. In specifieke gevallen kunnen medische ingrepen de geboorte van de baby vergemakkelijken. Psychosociale begeleiding is soms nodig, afhankelijk van hoe de vrouw zich voelt en wat ze nodig heeft. In die zin biedt GAMS gespecialiseerde opvolging aan genitaal verminkte zwangere vrouwen: zwangerschapsmonitoring, psychosociale begeleiding op verzoek en voorbereiding op de geboorte. Individuele intake- en doorverwijzingsgesprekken vinden plaats op afspraak op het hoofdkantoor in Brussel.

→ Maak een afspraak bij GAMS in Brussel

Sofia Douieb