“Een historische overwinning: Frankrijk is het eerste land ter wereld dat vrijwillige zwangerschapsafbreking vastlegt in de grondwet”, weerklonk het begin vorige week in de meeste Franse media. De symboliek was des te sterker, want de vastlegging gebeurde op Internationale Dag van de Rechten van de Vrouw, 8 maart. Het nieuwe grondwettelijke recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking kan hoop geven aan vrouwenrechtenactivisten over de hele wereld, ook in België, dat duidelijk achterloopt op dit gebied.

In België sleept het debat over de hervorming van de abortuswetgeving al te lang aan. Ondanks de aanbevelingen van experts voor hervormingen en de wanhopige kreten van feministische verenigingen, laten concrete maatregelen op zich wachten. “Er is een wetsvoorstel aanhangig bij de Kamer, dus we zouden er nu over kunnen stemmen, maar daarvoor is politieke wil nodig”, benadrukt Syvlie Lausberg, voorzitter van de Conseil des Femmes Francophones de Belgique, aan RTL.

Frankrijk legt het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking vast in de grondwet

Dit is een belangrijke en symbolische daad op het vlak van vrouwenrechten. Door als eerste land ter wereld de vrijwillige zwangerschapsafbreking in de grondwet op te nemen, geeft Frankrijk het goede voorbeeld en roept het de hele wereld op in zijn voetsporen te treden. Bijna 40% van de vrouwen op vruchtbare leeftijd leeft immers in landen waar de mogelijkheden voor abortus uiterst beperkt zijn, of waar abortus wel legaal, maar in de praktijk niet toegankelijk is. Bij de aankondiging van het nieuws zei de Franse premier Gabriel Attal: “We hebben een morele schuld ten opzichte van alle vrouwen die hebben geleden onder de gevolgen van illegale abortussen. Het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking blijft in gevaar en ligt in de balans van besluitvormers.”

Wereldwijde vooruitgang, maar hardnekkige uitdagingen

Elders in de wereld hebben de afgelopen dertig jaar meer dan zestig landen wetshervormingen doorgevoerd om de toegang tot abortus te vergemakkelijken. Dit bevestigt de cruciale rol van abortus in de bescherming van het leven en de gezondheid van vrouwen of andere personen die zwanger kunnen worden. In Ierland bijvoorbeeld vormde een historisch referendum in 2018 een keerpunt in de Europese wetgevingsgeschiedenis, toen het verbod op abortus bijna volledig werd afgeschaft. Het spreekt voor zich dat de beslissing van Frankrijk om het recht op abortus in zijn grondwet op te nemen van historisch belang is en uniek in de wereld! Ondanks de belangrijke vooruitgang hebben veel landen echter nog steeds draconische wetten die de toegang tot veilige en legale abortussen belemmeren.

Oproep tot actie in België

“Wetten verhinderen nooit dat abortussen worden uitgevoerd. Ze verhinderen alleen dat ze in een veilige omgeving plaatsvinden, wat een aanzienlijke invloed heeft op de morbiditeit en mortaliteit”, benadrukt de Wereldgezondheidsorganisatie. Die situatie is een flagrante schending van de mensenrechten en ontneemt vrouwen het fundamentele recht om over hun eigen lichaam te beschikken en zelfstandig beslissingen te nemen over hun reproductieve gezondheid. In België zorgt het huidige wettelijke kader ervoor dat honderden vrouwen nog steeds naar het buitenland moeten reizen voor een vrijwillige zwangerschapsafbreking. In 2021 moesten in totaal 371 vrouwen naar Nederland reizen. De ngo Amnesty International België publiceerde een niet mis te verstaan persbericht (beschikbaar in het Frans): “We vinden dit onaanvaardbaar, want het gebrek aan toegang tot abortus in België maakt vrouwen die zich al in een precaire situatie bevinden nog kwetsbaarder. Het is essentieel dat ons land de meest kwetsbare mensen de best mogelijke toegang tot abortus kan bieden, zonder stigmatisering of hinderpalen.”

Een Europees recht op abortus?

Syvlie Lausberg, voorzitter van de Conseil des Femmes Francophones de Belgique, wil nog een stap verder gaan en pleit voor een Europese wet om de rechten van alle vrouwen in Europa te beschermen. “Wat wij willen is een Europese wet die de rechten van alle vrouwen in Europa beschermt. 40.000 vrouwen sterven elk jaar wereldwijd als gevolg van onveilige abortussen en miljoenen vrouwen raken verwond voor het leven.” Op deze Internationale Dag van de Rechten van de Vrouw is het cruciaal om te benadrukken dat de strijd voor gelijkheid en rechtvaardigheid nog lang niet gestreden is. Elke overwinning, of die nu in Frankrijk, België of elders plaatsvindt, is een stap in de richting van een eerlijkere en meer gelijke wereld voor iedereen.

Sofia Douieb

De Vlaamse film Holy Rosita is momenteel in de bioscoopzalen te zien. In dit ontroerende verhaal verovert de hoofdrolspeelster je hart. Haar verlangen naar een kind werpt een vrij universele vraag op: is iedereen geschikt om voor een baby te zorgen? 

Samenvatting: “Rosita is een goedlachse, graag geziene jonge vrouw met een vurige kinderwens. De mensen rond haar vinden dat onverantwoord omdat ze amper voor zichzelf kan zorgen. Wanneer het Rosita dan toch lukt om zwanger te worden, kiest ze ervoor haar zwangerschap geheim te houden.”

Een ode aan de vrijheid en het leven

De eerste langspeelfilm van regisseur Wannes Destoop speelt zich af in Oostende en ademt de Belgische kustsfeer. De kusttram, het strand, het Luna Park, het achterland en zijn bewoners nemen je allemaal meteen mee in het verhaal. Je krijgt zin om met Rosita over het strand te rennen en je voeten in het water te dompelen. Je raakt al snel gehecht aan het joviale personage, gespeeld door Daphne Agten. Ze vertolkt een kwetsbare, grappige, innemende jonge vrouw, die ook een duistere kant heeft. Rosita voelt zich op haar gemak bij kinderen, ze is zo moederlijk dat haar kinderwens heel logisch lijkt. Maar haar pleegmoeder, en de maatschappij in het algemeen, zien dat anders. In hun ogen is ze niet geschikt om voor een baby te zorgen omdat ze ‘speciaal’ is en het volwassen leven en de verantwoordelijkheden die erbij horen haar vreemd zijn. Maar Rosita weet dat ze het kan. Ze wil vrij zijn en haar leven ten volle leven, met stiekem een baby in haar buik.

De pers is unaniem

“Ik wil met Holy Rosita een hoopvol en hartverwarmend verhaal brengen, over moeders en kinderen, over kwetsbare zielen, die door de maatschappij als buitenbeentjes worden bestempeld maar die ook recht hebben op geluk. Holy Rosita is een oproep om voor elkaar te zorgen in een maatschappij waar individualisme regeert,” zei Wannes Destoop in een interview met Cinéart waarin hij de wereldpremière van zijn film op het Filmfestival van Oostende aankondigde. Daar kreeg de pers Holy Rosita voor het eerst te zien en het enthousiasme was unaniem. Dit zijn een paar recensies:

• Alles is zacht in dit hoopvolle en pakkende debuut. – De Morgen
• Cinéma vérité met een esthetische waarachtigheid. Onbeschaamd en poëtisch. – De Standaard
• Holy Rosita is een warme oproep tot zorg en aandacht voor elkaar. – BeyondGaming

Trailer

Sofia Douieb

Kind&Gezin, gezondheidsorganisatie voor gezinnen in Vlaanderen en Brussel (gelijkwaardig aan ONE voor Franstaligen), heeft onlangs de groeicurves bijgewerkt na twintig jaar, waarbij rekening wordt gehouden met nieuwe trends, met name de aanzienlijke toename van borstvoeding.

De oude curves, gebaseerd op gegevens van enkele jaren geleden, weerspiegelen niet langer de huidige realiteit. Diederik Vancoppenolle, wetenschappelijk adviseur van het Agentschap Opgroeien (waarvan Kind&Gezin deel uitmaakt ), benadrukt in de krant Het Laatste Nieuws de noodzaak om deze curves aan te passen om de groei van het aantal moeders dat borstvoeding geeft en veranderingen in voedingspraktijken weer te geven.

Huidige trends: toename van borstvoeding

In 2022 koos 82% van de moeders voor borstvoeding, wat een stijging van 5% betekent in het afgelopen decennium. Bij moeders met een migratieachtergrond blijft de helft borstvoeding geven na zes maanden. Om deze groeiende diversiteit te weerspiegelen, is de steekproef uitgebreid.

Uitgebreide gegevens en concrete resultaten

De nieuwe curves, gebaseerd op 468.373 metingen bij bijna 50.000 kinderen geboren tussen 2006 en 2019 na 37 weken zwangerschap, tonen aan dat zuigelingen die na zes maanden borstvoeding krijgen gemiddeld 0,7 centimeter langer zijn en ongeveer 500 gram meer wegen dan zij die flesvoeding krijgen. Deze verschillen vervagen na een jaar, en de hoofdomtrek blijft onveranderd.

Geruststelling voor ouders: borstvoeding als norm

Volgens professor en kinderarts (VUB en UZ Brussel) Jean De Schepper, geïnterviewd door de krant Het Laatste Nieuws, is borstvoeding nu de norm, met aanzienlijke gezondheidsvoordelen. De bezorgdheid van ouders over de groei van hun kinderen zou moeten verminderen, omdat de nieuwe curves deze realiteit weerspiegelen. De duur van de borstvoeding is gekoppeld aan voordelen zoals bescherming tegen obesitas, diabetes, bepaalde infecties en zelfs eierstokkanker bij de moeder.

Het Agentschap Opgroeien handhaaft zijn eigen curves, aangepast aan de etnische diversiteit in België, in plaats van die van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over te nemen, in overeenstemming met de specifieke kenmerken van het land.

In 2023 hebben de Brusselse politici de ambitie geuit om een strategie uit te werken die de perinatale sector ondersteunt. Zo werd eind 2023 het Geïntegreerd Welzijns- Gezondheidsplan, met een luik over perinatale zorg, goedgekeurd. Daarnaast worden vanaf januari, in drie fasen, nieuwe normen voor de kwaliteit en toegankelijkheid van Brusselse ziekenhuizen ingevoerd, ook voor de perinatale sector.

Born in Brussels zet zich in om ouders en professionals te informeren over nieuwe ontwikkelingen in de Brusselse perinatale sector. Elk jaar zijn er nieuwe elementen die het vermelden waard zijn. Het Geïntegreerd Welzijns- en Gezondheidsplan is weliswaar niet nieuw, maar het is belangrijk om te weten dat het perinatale luik eindelijk is goedgekeurd en binnenkort zal worden toegepast. Daarnaast werd het startschot gegeven voor de nieuwe normen inzake toegankelijkheid en zorgkwaliteit voor alle Brusselse ziekenhuizen. Er zijn specifieke regels voor perinatale zorg, die ingevoerd worden in januari 2024, september 2024 en mei 2025.

Geïntegreerd Welzijns- en Gezondheidsplan: ontwikkeling van een strategie voor perinatale zorg in Brussel

Het Geïntegreerd Welzijns- en Gezondheidsplan (GWGP) is het resultaat van een langdurig proces en werd in december 2023 goedgekeurd door het Brussels Parlement. Het heeft als doel het welzijns- en gezondheidsbeleid te integreren, met de nadruk op gezondheidsbevordering, toegang tot rechten en diensten, en de vermindering van sociale ongelijkheid in gezondheid.

De perinatale sector kreeg een prominente plaats in het GWGP, gelet op de sociale ongelijkheid in verband met geboortes in Brussel. Omdat de eerste 1000 dagen van een kind bepalend zijn, beveelt het plan aan om te investeren in preventie rond de zwangerschap, geboorte en de vroege kinderjaren. Dat zijn cruciale momenten voor het ontstaan van sociale ongelijkheid in gezondheid.

Dit zijn de punten die het Geïntegreerd Welzijns- en Gezondheidsplan wil verbeteren:

–          Kindersterfte verlagen

Een van de belangrijkste doelstellingen van het GWGP is de kindersterfte verlagen, vooral doodgeboorte en perinatale sterfte. Die problemen zijn nauw verbonden met de bestaansonzekerheid van bevolkingsgroepen. Het plan wil vroegtijdig optreden door zwangere vrouwen in kwetsbare situaties volledige medische en sociale opvolging te bieden, waarbij de obstakels van de institutionele versnippering van perinatale zorg overwonnen worden.

–          Gynaecologisch en verloskundig geweld bestrijden

Het GWGP zet zich ook in voor de strijd tegen gynaecologisch en verloskundig geweld en tegen genitale verminking van vrouwen. Het plan zal de bewustmaking en voorlichting van de doelgroepen en professionals in de volledige perinatale sector versterken om dergelijk geweld te voorkomen en te bestrijden.

–          Seksueel overdraagbare aandoeningen voorkomen

Als antwoord op de hogere prevalentie van bepaalde seksueel overdraagbare aandoeningen in Brussel wil het GWGP ondersteuning bieden aan de actoren in het veld die verantwoordelijk zijn voor de preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen. Zo draagt het plan bij aan een totaalaanpak om de seksuele gezondheid in Brussel te verbeteren.

→ Meer informatie: https://www.brusselstakescare.be/wp-content/uploads/2022/10/PSSI_2023_NL_FINAL-1.pdf

Nieuwe normen voor de toegankelijkheid en de zorgkwaliteit van Brusselse ziekenhuizen

De Brusselse ministers hebben onlangs een revolutionair besluit goedgekeurd om de perinatale zorg in Brusselse ziekenhuizen te verbeteren. Die reeks baanbrekende maatregelen is bedoeld om de coördinatie tussen ziekenhuizen en vroedvrouwen te versterken, om thuiszorg na de bevalling te verzekeren. Vrouwen die ervoor kiezen om tijdens hun zwangerschap thuis opgevolgd te worden door een vroedvrouw, kunnen die begeleiding ook in het ziekenhuis krijgen, wat een belangrijke vooruitgang betekent voor de totaalzorg tijdens de periode rond de geboorte.

Daarnaast bevordert het besluit een algemene reorganisatie van de ziekenhuisdiensten om de toegang tot het recht op euthanasie en abortus te verzekeren, de zorgcontinuïteit tussen medische teams te verbeteren en de samenwerking tussen ziekenhuizen en thuiszorgdiensten te versterken, met name voor geestelijke gezondheidszorg en palliatieve zorg. Zorginstellingen worden ook aangemoedigd om hun beleid voor voortdurende kwaliteitsverbetering te formaliseren, met een regelmatige bijwerking en monitoring op basis van indicatoren die de GGC heeft vastgesteld. Tegelijkertijd moeten ze inspanningen voor milieubeheer bevorderen om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. Die vernieuwingen treden stapsgewijs in werking, in januari 2024, september 2024 en maart 2025.

Enkele cijfers

Elk jaar zijn er meer dan 22.000 geboortes op het grondgebied van Brussel-Hoofdstad, in een cultureel zeer diverse omgeving. Brussel wordt bovendien gekenmerkt door sterke sociaal-economische, demografische en gezondheidsverschillen tussen de verschillende wijken. 41% van de kinderen en jongeren groeit op in een gezin waar het inkomen onder de armoederisicogrens ligt. 12% van de huishoudens zijn eenoudergezinnen, waarbij de ouder in 86% van de gevallen een vrouw is. Het kindersterftecijfer is tweemaal zo hoog (5/1.000) in huishoudens zonder inkomen als in huishoudens met twee inkomens, en ook de levensverwachting bij de geboorte verschilt aanzienlijk naargelang van het sociaal-economische niveau van de woongemeente. Die cijfers en de vaststellingen die daaruit voortvloeien, wijzen op grote uitdagingen om ervoor te zorgen dat alle Brusselse kinderen gezond en wel kunnen opgroeien.