Vele ouders hebben het zich al afgevraagd en anderen zullen dat ongetwijfeld nog doen: “Zijn beeldschermen gevaarlijk voor mijn kind?” De Franstalige vzw GSARA, of Groupe Socialiste d’Action et de Réflexion sur l’Audiovisuel, heeft die bezorgdheid van volwassenen goed begrepen. Nu lanceert de vereniging een bewustmakingscampagne rond het debat dat al een aantal jaar wordt gevoerd, met de titel “Verbonden ouders, beschermde kinderen – Begrijpen, begeleiden en beschermen, de digitale wereld begint bij ons”. Die heeft als doel de dialoog tussen ouders en experts op te starten, om een kader voor het gebruik van digitale hulpmiddelen te creëren dat kinderen (beter) beschermt.

Wie aan een scherm van een smartphone, tablet of televisie gekluisterd zit, is vaak afgesloten van de rest van de wereld. Voor de allerkleinsten zijn de effecten nog schadelijker (link naar Franstalig artikel). Als volwassenen de schermtijd niet begrenzen, is het moeilijk voor kinderen om niet te overdrijven. Al die uren voor een scherm zijn niet bevorderlijk voor hun optimale ontwikkeling. Gelukkig zijn er vele alternatieven. Bovendien is het recreatieve gebruik van smartphones en elektronische apparaten op kleuter-, basis- en middelbare scholen sinds het begin van het schooljaar 2025-2026 verboden. De recente campagne van GSARA bewijst dat we deze kwestie serieus moeten nemen als we de gezondheid van jonge kinderen willen beschermen. Ouders moeten daarbij betrokken worden.

“Met levenslang leren als uitgangspunt, stimuleren onze bewustmakingscampagnes kritisch denken en het debat, roepen ze twijfels op, ontmaskeren ze voorgekauwde meningen en maken ze verandering mogelijk.” Dat schrijft de vzw GSARA op haar website.

Begeleiding is prioritair

Of dat nu een goede zaak is of niet, beeldschermen zijn nu eenmaal overal aanwezig in onze samenleving: op openbare plaatsen, in scholen en in het dagelijks leven van ouders. Alles wat digitaal is als slecht bestempelen is echter ook geen oplossing. Daarom zwengelt GSARA het debat aan door een aantal vragen te stellen: “Hoe, wanneer, waarom en met wie gebruiken onze kinderen schermen? Zijn die alomtegenwoordige toestellen de vijand of een potentiële bondgenoot van ouders?”  De campagne bevat onder andere video’s waarin ervaringsdeskundigen het hebben over de impact van schermen op kinderen, hun cognitieve ontwikkeling en sociale relaties en de risico’s ervan voor hun geestelijke en lichamelijke gezondheid.

→ Meer informatie over de campagne (in het Frans):
Adultes connectés, enfants protégés (website GSARA) – justine.esser@gsara.be of 02 250 13 29

↓ Video in het Frans over de alomtegenwoordigheid van schermen in onze samenleving, door Média Animation vzw en het Office de la Naissance et de l’Enfance (ONE) ↓

GSARA

De vzw GSARA werd opgericht in 1976, tegelijk met de opkomst van video in België, en is een platform voor alles in verband met de audiovisuele wereld. De belangrijkste doelstelling van de vereniging is enerzijds aanzetten tot kritisch nadenken over en stilstaan bij beeld en geluid en, anderzijds, creativiteit stimuleren. Ze ondersteunt onder andere de productie en promotie van documentairefilms en werkt als audiovisuele partner mee aan projecten. Daarnaast is GSARA erkend door het Waalse Gewest als CISP-DEFI (centrum voor socioprofessionele inschakeling). In het kader daarvan organiseert ze een opleidingsprogramma in Luik en La Louvière. De vzw is in de Federatie Wallonië-Brussel ook erkend als organisatie voor permanente opleiding.

→ Lees meer over de vzw: Franstalige website van GSARA

In de toekomst zouden verloskundigen bepaalde vaccins mogen toedienen aan jonge kinderen. Deze maatregelen, een voorstel van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke, werd onlangs goedgekeurd door de ministerraad.Deze maatregel heeft als doel de rol van verloskundigen te versterken en gezinnen meer ondersteuning te bieden. De tekst werd voor advies aan de Raad van State voorgelegd.

De maatregel bepaalt dat het enkel om specifieke vaccinaties zal gaan – volgens het officiële vaccinatieschema en in de juiste zorgomgeving – en dat ze alleen geldt voor verloskundigen die na 1 januari 2018 zijn afgestudeerd  De verloskundigen moeten namelijk de juiste opleiding en vaardigheden hebben om dit soort medische procedures uit te voeren.

Vaccinatie onder voorwaarden

Het wetsontwerp legt vast onder welke voorwaarden verloskundigen vaccinaties mogen toedienen, met als doel de zorgkwaliteit en de veiligheid van de patiënt te waarborgen. In de tekst staan ook deze belangrijke punten:

• de lijst van de betrokken vaccins;
• de verplichte registratie van de vaccinatie;
• de na te leven voorwaarden (het vaccinatieschema volgen, zorgomgeving, enz.);
• de vaardigheden en kwalificaties die nodig zijn om te mogen vaccineren.

→ Lees het ontwerp van koninklijk besluit.

Het beroep van verloskundige

Oorspronkelijk waren verloskundigen personen die kennis over vrouwen hadden vergaard. Ze hielpen en ondersteunden vrouwen tijdens bevallingen. Vandaag is het een erkend beroep, hoewel het volgens sommigen nog aan erkenning ontbreekt. Verloskundigen volgen een vierjarige opleiding met theorie en praktijk om zich voor te bereiden op het mooiste beroep ter wereld, volgens sommigen. Die verworven kennis wordt aangevuld met menselijke kwaliteiten zoals geduld, empathie, luistervaardigheid, welwillendheid, teamgeest, aanpassingsvermogen, besluitvorming, observatie en veelzijdigheid. Koppels die een kind verwachten begeleiden en mama’s tijdens de verschillende fasen van het moederschap opvolgen behoren tot de bekendste taken van een verloskundige. Verloskundigen werken in verschillende omgevingen, zoals kraamafdelingen, afdelingen voor hoogrisicozwangerschappen, bij patiënten thuis, in centra voor gezinsplanning, in medische huizen of zelfs voor hulporganisaties. Ze werken als zelfstandige of in loondienst en hebben vaak een wisselend uurrooster (met nacht- en weekendwerk). Het is dus een job die veel zelfopoffering vraagt.

“Vaccinatie beschermt niet alleen het gevaccineerde kind, het beschermt ook anderen, vooral de meest kwetsbaren onder ons.” Sophie Fafchamps, voorzitter van de gemeenteraad – volksvertegenwoordiger in het parlement van de FWB en het Waals parlement.

Het belang van vaccinatie

Je laten vaccineren zorgt vooral voor een betere levenskwaliteit en een lager sterftecijfer. Maar in de praktijk is het niet altijd zo eenvoudig. Bepaalde factoren kunnen immers een drempel vormen in de keuze of de mogelijkheid om zich te laten vaccineren, afhankelijk van de lokale sociaaleconomische situatie. In sommige Afrikaanse en Aziatische landen komen bepaalde ziekten met een lage vaccinatiegraad nog steeds veel voor, zoals polio(myelitis) of difterie. Je laten vaccineren betekent ook jezelf beschermen tegen een aantal ziekten waarvan de complicaties ernstig en zelfs dodelijk kunnen zijn, en zo voorkomen dat gevaarlijke ziekten opnieuw de kop opsteken. Dankzij het gebruik van vaccins kunnen we voorkomen dat we zeer besmettelijke ziektes ontwikkelen zoals de mazelen en griep, en zo het risico op besmetting van andere mensen verkleinen. Het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn, de onderzoeksdienst van Vivalis (waarvan Born in Brussels deel is), deelde onlangs zijn gezondheidsindicatoren. Die gezondheidsindicatoren verschijnen om de vijf jaar en belichten de uitdagingen voor de volksgezondheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Een van de vele bevindingen is dat preventie (waaronder vaccinatie) het ziekte- en sterftecijfer van onze bevolking door overdraagbare ziekten kan verlagen.

→ Op de website www.vaccination-info.be staat alle nuttige informatie voor gezinnen (in het Frans).

→ Sinds kort is er ook een versie van deze site die uitsluitend bedoeld is voor professionals (in het Frans). 

De afdelingen neonatale intensieve zorg en verloskunde van de Cliniques universitaires Saint-Luc hebben een nieuwe technologische aanwinst, waarvan de meerwaarde al vijf jaar gekend is: de LifeStart-tafel. Het gaat om een mobiele reanimatietafel die eerste hulp biedt aan pasgeborenen terwijl de navelstreng die hen met hun mama verbindt intact blijft. Of het nu gaat om een traditionele bevalling of een keizersnede, de technologie heeft zowel op medisch als menselijk vlak voordelen doordat de band tussen de ouders en hun baby bewaard blijft.

De technologie is al goed en wel ingeburgerd in de Cliniques universitaires Saint-Luc. Dat bewijst het onderstaande verhaal dat ze op hun website publiceerden. Sinds een aantal jaren werpt deze moderne praktijk haar vruchten af, wat zowel verzorgers als patiënten op prijs stellen. Ze vergt echter wel een zekere mate van coördinatie en investering van de verzorgers, naast hun noodzakelijke medische ondersteuning en band met de patiënten.

{Vertaling van de tekst die werd gepubliceerd op de website van Cliniques universitaires Saint-Luc}

De navelstreng, een band die niet te snel mag worden doorgeknipt

In een verloskamer telt elke seconde. En voor premature baby’s kunnen die eerste seconden hun hele leven veranderen. Traditioneel wordt bij de geboorte van een premature baby de navelstreng vrijwel onmiddellijk doorgeknipt om een snelle medische behandeling mogelijk te maken, vooral bij ademhalingsproblemen. Maar die snelle knip ontneemt het kind een natuurlijke transfusie van zuurstof- en ijzerrijk bloed, wat de basis vormt voor een goede start.  Niet alleen premature baby’s hebben veel baat bij die nieuwe techniek, maar ook pasgeborenen met aangeboren misvormingen van de longen (middenrifbreuk, enz.), het lymfestelsel (pleurale effusie, enz.) of de neus, keel of oren (syndroom van Pierre Robin, enz.) ook veel baat bij deze nieuwe techniek. Zo kunnen ze beter gestabiliseerd worden tijdens hun eerste levensuren, die bijzonder belangrijk zijn voor hun prognose.

Een uitgebreid geteste techniek

Met de LifeStart™-tafel, een mobiele reanimatietafel die dicht bij de moeder wordt geplaatst, kunnen de medische teams eerste hulp verlenen terwijl de navelstreng nog enkele minuten intact blijft: er hoeft niet langer gekozen te worden tussen beademing en natuurlijke transfusie. Dit kan zowel bij vaginale bevallingen als bij keizersneden. Het resultaat? Betere oxygenatie, een lager risico op bloedarmoede en een geleidelijkere overgang naar autonome ademhaling. Allemaal redenen dus om die link tussen baby en placenta niet te snel te verbreken. “Gedurende ten minste drie minuten blijft de navelstreng intact, waardoor de baby iets langer de tijd heeft om rustig zelf te beginnen ademen en zich aan te passen aan zijn nieuwe leven buiten de baarmoeder”, zegt verloskundige dr. Aurianne Van Grambezen.

Een menselijker eerste contact

Deze nieuwe aanpak biedt niet alleen medische voordelen, maar laat ook toe om de band tussen de ouders en hun baby te bewaren. Terwijl ouders vroeger de allereerste minuten van hun baby werden gescheiden, wordt de zorg nu voor hun ogen en in hun bijzijn gegeven. Een verloskundige begeleidt hen, licht elke handeling toe en stelt hen gerust. Zodra de navelstreng is afgeklemd, wordt de baby bij de moeder gelegd voor het eerste huid-op-huidcontact, als hun toestand dit toelaat. Het is een krachtig moment en vaak emotioneel moment dat het begin inluidt van een kostbare band.  Die nieuwe praktijk invoeren was echter niet eenvoudig. “Het is het resultaat van nauwgezet teamwerk tussen verloskundigen, neonatologen, verpleegkundigen en vroedvrouwen”, vertelt neonatoloog dr. Catheline Hocq. “Over elk detail is nagedacht: van aangepaste protocollen voor vaginale bevallingen en keizersneden, theorielessen en simulatiesessies, tot de specifieke indeling van het materiaal op de tafel.” Catheline Hocq en Aurianne Van Grambezen gingen naar het Liverpool Women’s University Hospital om bij te leren van de pioniers van de techniek. Bij hun terugkeer naar België pasten ze deze methode aan hun eigen werkomgeving aan, waarbij ze rekening hielden met de structurele en organisatorische beperkingen van het ziekenhuis.

Zo denken de verzorgers erover

De feedback van de medische teams is positief: de techniek is betrouwbaar en veilig, en het bevordert de communicatie met ouders. “Veel van onze verzorgers zeggen dat ze een sterker gevoel van samenhang ervaren”, aldus Catheline Hocq. “Beide ouders samen rond hun baby zien, terwijl ze in realtime informatie krijgen, schept een sterke emotionele band vanaf de allereerste minuten van het leven.” Natuurlijk zijn er nog uitdagingen: sommige zorgverleners voelen zich nu wat minder op hun gemak bij keizersnedes of complexere reanimaties. “Maar met ervaring en opleidingen zullen deze obstakels kleiner worden.”

En wat vinden de ouders ervan?

Je zou kunnen denken dat het traumatisch is om je baby gereanimeerd te zien worden. En toch … “De overgrote meerderheid van de ouders beoordelen hun ervaring positief. Ze voelden zich betrokken en gerustgesteld en zijn blij dat ze erbij waren”, voegt Aurianne Van Grambezen toe. Zoals een vader getuigt die een paar jaar eerder de bevalling van zijn premature kind bijwoonde: “Deze keer ben ik niet beroofd van de eerste minuten van het leven van mijn baby.” Niet alleen de technologie is hier vernieuwend, de zorgfilosofie is dat ook. Door de navelstreng intact te houden bij de reanimatie, staan de ouders en baby centraal bij de behandeling. Zo verandert een vaak stressvolle situatie in een moment van verbondenheid, menselijkheid en vertrouwen. Vandaag de dag is deze praktijk goed ingeburgerd in de Cliniques universitaires Saint-Luc. En hoewel die zorgvuldige coördinatie en toewijding vereist van alle actoren, spreken de menselijke en medische voordelen voor zich.

Ter gelegenheid van de Week van het Hart, van 22 tot 28 september, lanceert de Belgische Cardiologische Liga haar campagne “Een hartje als geen ander”. De doelstelling? Het woord geven aan patiënten met een aangeboren hartafwijking (een hartprobleem dat al bij de geboorte aanwezig was) en de hoop van de medische wereld in toekomstige behandelingen uitdragen. De Belgische Cardiologische Liga nodigt iedereen uit om, op zijn eigen manier, deel te nemen om mensen met een aangeboren hartafwijking te steunen. Dat is een van de meest voorkomende afwijkingen bij de geboorte.

In België wordt één op de 100 kinderen geboren met een hartafwijking. En drie tot vier op de 1000 kinderen hebben een medische of chirurgische behandeling nodig in de eerste weken van hun leven. Dankzij de medische vooruitgang bereikt meer dan 95% van de kinderen met een aangeboren hartafwijking de volwassen leeftijd. Bovendien wordt de groep volwassen patiënten elk jaar groter. Zij krijgen nu de kans om te getuigen via deze jaarlijkse campagne.

De Belgische Cardiologische Liga voert deze strijd al meer dan vijftig jaar. Dankzij u en de inspanningen van de Liga kunnen we hart- en vaatziekten samen blijven bestrijden. Alleen actieve preventie kan de verspreiding van hart- en vaatziekten voldoende en duurzaam verminderen. Belgische Cardiologische Liga vzw

Wat is een aangeboren hartafwijking?

Een aangeboren hartafwijking is een hartaandoening die bij de geboorte aanwezig is. Ze ontstaat door een probleem bij de ontwikkeling van het hart tijdens de zwangerschap. Het is mogelijk dat de kamers, de wanden 
tussen de hartkamers, de hartkleppen of de bloedvaten zich niet goed ontwikkelen.
 Er zijn veel vormen van hartafwijkingen. Sommige worden eenvoudige afwijkingen genoemd en hebben weinig of geen gevolgen. Andere zijn complexer en vereisen medisch toezicht of zelfs een zware operatie, bijvoorbeeld bij klepobstructie of transpositie van de grote vaten.

Oorzaken van de ziekte

De campagne informeert over de verschillende vormen van aangeboren hartafwijkingen, de medische onderzoeken, vroegtijdige opsporing en de oorzaken van hartafwijkingen. De vzw wijst erop dat de oorzaak meestal onbekend is en niemand de schuld draagt: noch de ouders, noch het kind. Bepaalde factoren kunnen het risico op hartafwijkingen echter verhogen: infecties tijdens de zwangerschap (bv. rubella), slecht gecontroleerde ziekten bij de moeder (bv. diabetes, fenylketonurie, enz.), medicatie of schadelijke stoffen (alcohol, tabak, drugs) of genetische afwijkingen (bv. trisomie 21, multipele afwijkingen of familiale voorgeschiedenis van aangeboren hartafwijkingen). Bovendien kunnen hartafwijkingen het gevolg zijn van complexe factoren die elkaar beïnvloeden. De Belgische Cardiologische Liga verduidelijkt via haar campagne het volgende: “Het hart van de baby begint zich zeer vroeg in de zwangerschap te vormen, vaak nog vóór de moeder weet dat ze zwanger is. Het is een zeer kwetsbare fase van de ontwikkeling. Als het hartje zich heel vroeg in de zwangerschap niet goed ontwikkelt, kan dat soms leiden tot een miskraam of een zwangerschap die niet verder doorgroeit.

Hoe maken we het verschil?

Iedereen wordt aangemoedigd om deel te nemen aan de campagne. Dat kan op verschillende manieren:

• Doe mee aan een of meer activiteiten tijdens de Week van het Hart, van 22 tot 28 september: tijdens de Week van het Hart
• Geef de preventieboodschappen van de Belgische Cardiologische Liga door, maak mensen bewust van hartgezondheid (vanaf de geboorte), moedig iedereen aan om goed voor zijn hart te zorgen: Week van het Hart 2025
• Koop een patch, gemaakt op basis van tekeningen van oud-patiënten, en steun het onderzoek: Patches: Een hartje als geen ander | Belgische Cardiologische Liga

Meer informatie?

→ Belgische Cardiologische Liga – Ligue Cardiologique Belge

→ info@liguecardioliga.be of 02 649 85 37

↓ Video van de campagne “Een hartje als geen ander”: unieke harten, elke schets vertelt een verhaal ↓

De informatie wordt verstrekt op de website van Iriscaire, een bicommunautaire organisatie van openbaar belang (OIP) die het belangrijkste aanspreekpunt is geworden voor burgers en professionals voor alles wat te maken heeft met sociale bescherming in het Brussels Gewest: de schoolpremie is in de loop van augustus aan meer dan 300.000 ouders uitbetaald. De schoolpremie, vroeger de terug-naar-schoolpremie genoemd, is een echte steun in de rug voor veel Brusselse gezinnen. Om het nieuwe schooljaar onder goede omstandigheden te beginnen, is deze financiële steun meer dan welkom. Ze werd automatisch toegevoegd aan de kinderbijslag van juli, die in augustus werd uitbetaald.