Een postnatale depressie was lang een taboe. Nochtans krijgt één op de twee moeders ermee te maken, volgens cijfers van Solidaris (de unie van Belgische socialistische ziekenfondsen). Met haar recente (Franstalige) studie wil Solidaris ervoor zorgen dat de ziekte wordt erkend als een probleem op het gebied van volksgezondheid en sociale rechtvaardigheid, en mogelijke acties in kaart brengen. Bovendien praten sommige bekende mama’s over hun ervaringen, uit solidariteit met alle andere mama’s.

Het wonder van een geboorte gaat ook samen met grote veranderingen. De zangeres Adele kan dat zeker beamen. De postnatale effecten bezorgen mama’s een geluksgevoel, maar kunnen ook geestelijke problemen zoals angst, stress en depressie veroorzaken. Solidaris wil met zijn studie enerzijds de problemen aankaarten rond het hoge aantal mama’s die lijden onder de komst van hun baby en zich snel machteloos voelen, en anderzijds het stijgende gebruik van antidepressiva onder de aandacht brengen.

Wat zegt de studie ?

In zijn studie analyseerde Solidaris tussen 2012 en 2019 het antidepressivagebruik van 298.022 ouders van een kind dat jonger is dan één jaar, en de resultaten spreken voor zich. Bovendien werden in de zomer van 2023 nog eens 2.589 extra ouders bevraagd. Vergeleken met de algemene bevolking ligt het risico op antidepressivagebruik relatief hoger bij ouders, en vooral bij moeders met jonge kinderen. Maar liefst 54% van de moeders met jonge kinderen in Wallonië lopen risico op depressie. Bij dat risico kunnen nog andere psychosociale factoren komen zoals de slechte gezondheid van de pasgeborene, het verlies van werk, alleenstaand ouderschap, enz. Die kunnen de kans op het gebruik van antidepressiva tijdens de postnatale periode verhogen. Gezien dat hoge percentage, en zeker in de huidige gezondheidscontext waarin steeds meer mensen te kampen hebben met geestelijke gezondheidsproblemen, roept Solidaris op tot concrete acties om het algemeen belang te verdedigen – en vooral dat van jonge moeders.

Bekende mama’s praten erover

Ook bekende mama’s hebben het soms moeilijk. Sommige van hen hebben besloten om over hun postnatale depressie te getuigen om het onderwerp bespreekbaar te maken en duidelijk te maken dat het volkomen normaal is. Audrey Fleurot, de heldin van de serie HPI, deelt haar ervaring: “Je krijgt de indruk dat je onmiddellijk een band zal voelen met je baby. Maar dat is helemaal niet zo. Een baby is vreselijk beangstigend.” Ze voegt er in alle eerlijkheid aan toe: “Als mij eerder was verteld dat het niet mijn schuld was, dat het iets hormonaals was en dat ik een behandeling moest volgen om terug in balans te komen, dan had ik minder tijd verspild.” Zangeres Adele geeft toe: “Ik had een erg zware postnatale depressie. Ik voelde me een kluns en was bang dat ik de slechtste beslissing van mijn leven had genomen. Uiteindelijk heb ik gewoon tegen mezelf gezegd dat ik me één middag per week zonder mijn baby zou gunnen, om te doen wat ik maar wilde.” Ook tv-presentatrice Alessandra Sublet vertelt haar verhaal: “Toen ik zwanger was, zei iedereen dat het de mooiste job ter wereld was. Dat klopt wel, maar het is ook super zwaar. We moeten duidelijk durven zeggen dat het moederschap moeilijk is. En dat belet me niet om van mijn kinderen te houden.”

Wat raadt Solidaris aan ?

Solidaris geeft een paar concrete adviezen om de risico’s op een postnatale depressie te verlagen:

• Verleng het zwangerschapsverlof tot 21 weken.
• Stem het geboorteverlof voor vaders af op het zwangerschapsverlof.
• Creëer meer plaatsen in kinderdagverblijven maak ze onvoorwaardelijk beschikbaar.
• Zorg voor de versterking en herfinanciering van thuishulp voor ouders.
• Ontwikkel een perinataal zorgtraject en focus daarbij op de psychosociale dimensies van de periode kort na de geboorte.
• Geef voorlichting op school en voer opvoeding over relaties, emoties en seksualiteit (EVRAS in het Franstalige onderwijs) overal in.
• Verspreid, via de bevoegde overheden, informatie- en bewustmakingscampagnes over dit onderwerp.
• Verhoog de financiering voor centra voor gezinsplanning, maak eerstelijnsgezondheidszorg betaalbaarder en investeer massaal in geestelijke gezondheid.

Tekst: Samuel Walheer

Binnenkort verschijnt de nieuwe versie van “BiB news”, de nieuwsbrief van de website Born in Brussels! Om zijn vaardigheden te diversifiëren, plant het huidige team enkele nieuwe functies voor zijn abonnees. 

Zo zal Born in Brussels in zijn online tijdschrift internationale artikels opnemen over perinatale en pediatrische kwesties, gerichte getuigenissen delen via een podcast, enz.

Nieuw jaar, nieuwe functies !

Net als zijn grote broer Hospichild – een website met informatie en hulpmiddelen voor gehospitaliseerde kinderen in ziekenhuizen van het Brusselse Gewest – wil Born in Brussels dit jaar een aantal nieuwe functies introduceren. De medewerkers van de redactie zijn steeds op zoek naar nieuwe manieren om hun vaardigheden te diversifiëren. Zo kunnen ze lezers een ander artikelformaat bieden. Dit is wat er binnenkort op de website en in de BiB news-nieuwsbrief zal staan:

• Naast het huidige tabblad Uw getuigenissen, zal Born in Brussels een tabblad podcast toevoegen met opgenomen interviews. Zo kunnen luisteraars dankzij dit minder traditionele formaat waar en wanneer ze maar willen naar de opnames luisteren.
• Daarnaast zal het tijdschrift voortaan ook nieuws brengen over pediatrische kwesties uit andere landen. Tot nu toe waren die berichten voornamelijk beperkt tot onderwerpen in en rond het Brusselse gewest. Het idee is om zo bruggen te slaan tussen de vele onderwerpen en ontwikkelingen in het domein.

Een vrij toegankelijke agenda

Op de website van Born in Brussels staat een agenda met allerlei evenementen in het perinatale en pediatrische domein: webinars, opleidingsdagen voor professionals, bijeenkomsten voor alleenstaande ouders en workshops voor mama’s met hun baby. Het voordeel van deze agenda is dat hij volledig vrij toegankelijk is. Met andere woorden, iedereen kan een evenement dat ze organiseren of waarover ze gehoord hebben toevoegen. Zo kunnen zowel abonnees van BiB news als eenmalige bezoekers van de pagina evenementen vinden die interessant zijn voor hen.

Born in Brussels

Born in Brussels is een website met informatie en hulpmiddelen over geboorte en de vroege kinderjaren. Het project werd opgestart om te kunnen beantwoorden aan de grote vraag van de Brusselse bevolking, de zichtbaarheid van de organisaties die actief zijn in de sector van de vroege kinderjaren te verhogen en contacten te leggen tussen de verschillende partners. Born in Brussels werd bedacht in 2014 en zag het levenslicht in 2022. Het hoofddoel van het platform is om (toekomstige) ouders zo goed mogelijk te informeren en te begeleiden door een overzicht te geven van de relevante actoren en verenigingen in het Brusselse Gewest. Born in Brussels wil ook de Brusselse professionals uit de perinatale sector aanmoedigen om zich rond dit platform te verenigen om goede praktijken uit te wisselen en het dienstenaanbod voor de begunstigden te versterken.

Tekst: Samuel Walheer

De veiligheid van kinderen in het verkeer is een prioriteit voor het Fonds Dominique De Graeve, dat beheerd wordt door de Koning Boudewijnstichting. Daarom werd begin februari een projectoproep uitgeschreven om initiatieven te ondersteunen die kinderen in en rond de schoolomgeving helpen beschermen. Om deel te nemen moet een dossier ingediend worden. De twee beste projecten ontvangen een prijs.

De voorbije jaren is het verkeer in Brussel steeds drukker geworden. Meer verkeer betekent meer gevaren, ook op de weg van en naar school. En dat is verontrustend. Daarom schrijft het Fonds Dominique De Graeve elk jaar een projectoproep uit om de ouders te ondersteunen en de kinderen te beschermen.

Wie kan deelnemen ?

Dit jaar staat de projectoproep open voor initiatieven in de Federatie Wallonië-Brussel en de Duitstalige Gemeenschap. Alle kleuterscholen, lagere scholen en ouderverenigingen van de verschillende onderwijsnetten in de Federatie Wallonië-Brussel kunnen deelnemen. De kandidaatstellingsdossiers moeten tussen 5 februari en 16 september 2024 ingediend worden. Na beraadslaging worden twee prijzen uitgereikt aan twee concrete projecten die tijdens het schooljaar 2023-2024 werden of worden uitgevoerd. De eerste prijs is een bedrag van 5.000 euro, de tweede prijs is 2.500 euro. De projectoproep wordt niet enkel in de Federatie Wallonië-Brussel georganiseerd, maar ook in de Duitstalige Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschap.

Stel je kandidaatstellingsdossier samen → Fonds Dominique De Graeve – Koning Boudewijnstichting

Hoe kan je deelnemen ?

De Koning Boudewijnstichting heeft een video gemaakt om deelnemers te helpen bij de aanvraagprocedure.

Criteria

Een onafhankelijke jury zal de dossiers selecteren. Om in aanmerking te komen, moeten de projecten een aantal criteria naleven:

• kleinschalige projecten;
• concrete, praktische benadering van het thema;
• innovatieve, creatieve en dynamische benadering van het thema;
• actieve deelname en betrokkenheid van verschillende actoren via een partnerschap tussen ouders, kinderen, directie en leerkrachten, gemeente, politie, buurtbewoners, enz.
• voorbeeldproject en multiplicatoreffect;
• continuïteitsgarantie: de projecten moeten een langetermijnvisie hebben op het gebied van verkeersveiligheid.

Het project BELpREG (Belgian interdisciplinary initiative to enhance pregnancy related data registration and research on medication use) loopt ondertussen al een jaar in Vlaanderen en is nu ook gelanceerd bij het Franstalige publiek. Het initiatief, dat wordt gesteund door de KU Leuven, nodigt alle vrouwen die zwanger zijn of net bevallen zijn uit om een online vragenlijst in te vullen. Die vragenlijst is beschikbaar in het Nederlands, Frans en Engels. Het doel is om een register aan te leggen van het juiste gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap om zo de zorg en daarmee de gezondheid van toekomstige moeders en hun kinderen te verbeteren.

Aan Nederlandstalige kant hebben al bijna duizend deelnemers de online vragenlijst ingevuld Voor een doeltreffend burgeronderzoek lijkt het noodzakelijk dat een groot aantal vrouwen hieraan deelneemt. Vervolgens zal een databank worden samengesteld en geanalyseerd om een beter inzicht te krijgen in het gebruik van bepaalde geneesmiddelen tijdens de zwangerschap.

Wat staat er in de vragenlijst ?

Op de website van BELpREG wordt uitgelegd dat de organisatie gegevens verzamelt over het gebruik van geneesmiddelen en andere producten tijdens de zwangerschap, het verloop van de zwangerschap, de gezondheid van moeder en kind en de ontwikkeling van het kind. Deelnemers klikken op een link en ontvangen zo een online vragenlijst die ze anoniem invullen. Tijdens de zwangerschap ontvangen ze de vragenlijst om de vier weken. In de eerste acht weken na de geboorte worden twee vragenlijsten verstuurd. Daarna ontvangen de moeders er één wanneer het kind zes maanden oud is en één wanneer het een jaar oud is. De eerste vragenlijst is de langste omdat die algemene gegevens van de vrouwen verzamelt. Het online formulier is gekoppeld aan RedCap, een beveiligd programma dat is ontworpen om de gegevens van deelnemers te beschermen.

Ga naar de online vragenlijst → Start deelname – BELpREG

BELpREG, een burgerproject

Een van de personen achter het initiatief is dr. Ceulemans, die een doctoraatsstudie heeft gedaan over geneesmiddelen tijdens de zwangerschap en de borstvoeding. Hij coördineert het project en gaf hierover een woordje uitleg aan de krant La Libre: “Dit nationale burgerproject is bedoeld om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen over het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap en de borstvoeding, rekening houdend met het feit dat kinderen bijzonder kwetsbaar zijn tijdens de eerste weken van de zwangerschap. Met het project worden de volgende doelstellingen nagestreefd:

• zoveel mogelijk vrouwen aanmoedigen om deel te nemen aan BELpREG, om bij te dragen aan een betere toekomst voor gezinnen. Dat zal vervolgens leiden tot beter advies en betere zorg voor zwangere vrouwen;
• gegevens over het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap en de gezondheid van moeder en kind verzamelen aan de hand van online vragenlijsten;
• toewerken naar een veilig gebruik van geneesmiddelen voor, tijdens en na de zwangerschap.

Voorkomen is beter dan genezen

BELpREG is ook ontstaan omdat uit gegevens van de ziekenfondsen blijkt dat ongeveer 90% van de zwangere vrouwen minstens één geneesmiddel gebruikt tijdens de zwangerschap. Van de meeste geneesmiddelen die op de markt zijn, kennen we hun mogelijke bijwerkingen voor het lichaam van de vrouw en de foetus niet. Het onderzoek wil onder andere zoveel mogelijk informatie verzamelen over het gebruik van geneesmiddelen bij zwangere vrouwen, om die vervolgens te analyseren. Dr. Ceulemans vertelt ook: “Ons doel is om zoveel mogelijk vrouwen in België te bereiken. Dat is belangrijk omdat vrouwen niet allemaal dezelfde geneesmiddelen gebruiken en we dus voldoende gegevens moeten verzamelen om de veiligheid van een behandeling te kunnen beoordelen en ons erover te kunnen uitspreken.”

Wat gebeurt er met de verzamelde gegevens ?

Zodra er voldoende ingevulde vragenlijsten zijn verzameld, wordt de informatie van de zwangere vrouwen en de vrouwen die zijn bevallen, opgeslagen. Zo kunnen we een databank aanmaken. Onze onderzoekers gebruiken vervolgens de gegevens om farmaco-epidemiologische studies uit te voeren naar het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap. In de toekomst zou de databank gedeeld kunnen worden met andere landen om de mogelijke gevaren van bepaalde geneesmiddelen voor zwangere vrouwen vast te stellen. Dr. Ceulemans voegt hieraan toe: “Om deze nationale databank op te zetten, moeten ook vrouwen die geen geneesmiddelen gebruiken zich aanmelden en de vragen beantwoorden, want we hebben ook controlegroepen nodig … De bijwerkingen die worden waargenomen bij vrouwen en kinderen kunnen subtiel zijn, maar toch is het belangrijk om ze te melden. Vrouwen kunnen tijdens de zwangerschap beginnen met hun deelname, en liefst zo snel mogelijk, maar het kan natuurlijk op elk moment.”

Tekst: Samuel Walheer

Lise Thiry is op 16 januari 2024 overleden op 102-jarige leeftijd. Ze was een briljante vrouw die zich op allerlei vlakken engageerde: viroloog, medisch pionier, politiek activist, feminist en veldwerker voor sociale doelen. Ze kwam voor het eerst onder de aandacht in de jaren 1980 door haar onderzoek over abortus en door de vaststelling van hiv in moedermelkstalen. Een terugblik op deze getalenteerde en kleurrijke Belgische persoonlijkheid

“Onrecht en verdriet zijn zo tergend dat je er ’s nachts wakker van ligt. Maar bij het frisse ochtendgloren van de volgende dag plannen we onze strijd. En uiteindelijk zal het ochtendgloren overwinnen.” Lise Thiry

Het parcours van een vechter

Lise Thiry werd geboren op 5 februari 1921 in Luik. Ze was de dochter van Marcel Thiry, schrijver en senator voor de politieke partij Rassemblement Wallon. Ze voltooide haar medische studies aan de Universiteit van Luik tijdens de Tweede Wereldoorlog en was in 1946 een van de drie enige vrouwen die afstudeerden op een totaal van 140 studenten. In die periode volgden maar weinig vrouwen een dergelijke opleiding. “Het was een grote primeur dat er een vrouw was”, vertelt Bernard Rentier, viroloog, voormalig rector van de Universiteit van Luik en neef van Lise Thiry, op het RTBF-nieuws. “Bovendien deed ze dat onder moeilijke omstandigheden. De oorlog was net voorbij en zij en haar team werkten in kleine noodgebouwen. Hun laboratoriumwerk werd uitgevoerd onder zeer moeilijke omstandigheden.” Later werd ze onderzoeker aan het Institut Pasteur de Bruxelles, dat gespecialiseerd was in virologie en microbiologie. In 1952 richtte ze daar de afdeling virologie op.

Toewijding aan de sociale geneeskunde

In de jaren 1970 was abortus in België verboden. In die tijd was Lise Thiry samen met andere artsen, waaronder Michèle Loijens – die vicevoorzitter was van het UMC Sint-Pieter – betrokken bij de comités om abortus uit het strafrecht te halen. In een interview met de RTBF legde Michèle Loijens uit: “De opgave was aanzienlijk, maar onze wil om abortus uit het strafrecht te halen en om onze stem te laten horen waren sterk. Lise was erg actief in deze kwestie. Ze was zo enthousiast dat we haar tot aan het einde van de wereld zouden zijn gevolgd!” Lise Thiry gebruikte haar vele talenten ook om aan te dringen op een hervorming van de geneeskunde in België, die ze onvoldoende sociaal vond In dat verband richtte ze de GERM (Groupe pour la Réforme de la Médecine) op. Michèle Loijens vertelde aan de RTBF: “Het werk dat ze deed voor het gezondheidsbeleid in ons land was ook belangrijk. Sociale geneeskunde was haar credo. Ze stond voor preventieve geneeskunde en thuiszorg. Ze heeft echt geholpen om de geneeskunde te hervormen.”

Voor hulpbehoevenden en tegen onrecht

Dankzij haar vader was Lise Thiry ook politiek actief om haar stem als vrouw en arts te laten horen. Haar talrijke ervaringen hebben haar er daarna toe aangezet om zich te engageren voor humanitaire doelen. Als veldwerker voerde ze een andere strijd: asielzoekers helpen. In 1998 werd ze de peettante van Semira Adamu, een jonge Nigeriaanse vrouw die tijdens haar uitzetting werd verstikt door rijkswachters. Lise Thiry was geraakt door deze tragedie, maar ze verloor nooit haar onbaatzuchtigheid om mensen in nood te helpen. In 2002 schreef ze het boek “Conversations avec des clandestins”, waarin ze de ervaringen van asielzoekers deelt aan de hand van uittreksels uit gesprekken en debatten. Lise Thiry was een geweldige vrouw die betrokken was bij meerdere humanitaire projecten. Tijdens haar interview met de RTBF vertelde Michèle Loijens het volgende over haar vriendin: “Ze was groots als onderzoeker, maar ook als burger. Ze vocht voor aidspatiënten, buitenlanders, de Palestijnen en voor vrouwenrechten. Ze was een feminist, maar in de eerste plaats een humanist.”

Tekst: Samuel Walheer